broûlî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « broûl- » ‎(« broû »), avou l’ cawete « -î ».

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /bʀuː.ˈliː/ /bʀoː.ˈliː/ /bʀɔ̃.ˈliː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bʀuː.ˈliː/
Ricepeures : broû·lî

Sustantif

singulî	pluriyal
broûlî	broûlîs

broûlî omrin

broû.
- Les rowes sont plinnes di broûlî.
- Dji m’ a spité d’ on crås broûlî k’ on n’ sait aveur djus.
- Li broûlî est come do moirtî, on n’ sait vni foû.
- Dji tchôke tot çoula dzo m' bresse,
  Tot d' on côp, vla k' on m' mosteure
  Kimint k' on faleut aspoyî
  Po schover dins les creveures
  Et n' nén leyî do broûlî. — François Barillié, divins Li camarad′ dè l'joie, 1852 (fråze rifondowe).
- I court, i potche…, i ride so ene pire
  Et s' va stinde divins les broûlîs ! — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.153, « One surprîse » (fråze rifondowe).
- Li payasse k’ est tote ritoumêye,
  Hetche sol rôle ki rdoxhe di broûlî — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.28, “On Baguège Jus d’la Mouse” (fråze rifondowe).
- Lådjès pwaires di houyires wice ki l' broûlî si stantche
  Ou ki veyèt s' impli – cwand l' cir pleure totavå–
  Des måssîtès corotes ki vs dinèt po discandje,
  Al fouwaye des setcheurs on môlion come rouwå— Louis Lagauche, "L' inmant", Å neûr payîs dè l’ hoye, (1947), p. 129 (fråze rifondowe).
plaece avou bråmint des broûs.
- Nos tuzéns ås nosses, a nos ptits sôdårs k’ estént e broûlî d’ l’ Izer. — Sicrijheuse di Hermåle-dizo-Hu d’ on tecse sol guere di 14.
- Prindoz m’ grand-pere k’ aveut fwait l’ guere
  Divins les broûlî d’ l’ Izer
  Po ene vatche d’ ôr, i n’ åreut djåzé
  Di tos les cis k’ ont stî gåzés. — Daniel Droixhe (fråze rifondowe).
(imådjreçmint) transes, mehin.
- Mins vos årîz dit ki l’ Signeur
  Ni voleut nén dishazi l’ tchinne
  Ki ratneut ses fis dvins l’ broûlî. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.85, “Li Vôye di l’Eglise” (fråze rifondowe).

Ratourneures

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

efoncer, toumer e broûlî u s’ efoncer dins les broûlîs : efagnî
wayî e broûlî, dins les broûlîs : pesteler dins les broûs.
si saetchî foû do broûlî : si saetchî foû di spexheur. F. se tirer d'affaire.
(vola l’ afwaire) claire come do broûlî : pus ecramieye ki djamåy. F.se compliquer, très embrouillé.
les tchéns ont lopé les broûlîs : il a djalé, et l’ tere s’ a rsouwé.