molén

Loukîz eto : Molén.

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « mol- », bodje A do viebe « moure » avou l’ cawete « -én ».

Sustantif

molén omrin

(mot d’ mônî) usteye po moure ene dinrêye.
- Al fén, il a rvindou l' molén k' esteut nosse gregne.
- Gn a nén d' l' electrike po fé aler l' molén et mi dj' a rovyî d' moure li cafè — Albert Maquet (fråze rifondowe).
(mot do bastimint) bastimint la k' on moût ene dinrêye, copurade do grin.
- Tins del guere, dj' avans yeu des cotcheus; i ramassént del blé dins les cines et i rpassént å molén pol moure — ramexhné pa Jacky Adam (fråze rifondowe).
- Cwand vos seroz houte di l' Ôlreye, on vî molén ki toume e pîces, vos trevåtchroz li hamea d' Veve — Joseph Houziaux (fråze rifondowe).
(ahesse di manaedje) ahesse ki moût des amagnîs (come li cafè).
- Gn a nén d' l' electrike po fé aler l' molén et mi dj' a rovyî d' moure li cafè — Albert Maquet (fråze rifondowe).
(imådjreçmint) usteye ki toûne (forveyanmint).
- Cwand les rowes, dins nosse tiesse, ni tournént pus foirt bén,
  On mawyive des fayenes po-z ecråxhî l' molén — Louis Piron (fråze rifondowe).
- El tins, on l' moût et on l' rimoût å grand molén del vicåreye — Louis Lecomte (fråze rifondowe).
usteye po filer l' linne, avou ene rowe ki toûne.

molén å vint
molén a filer

Ratourneures

molén a l' aiwe, molén å vint, molén electrike : molén ki va a l' aiwe, å vint, a l' electrike.
- Li tiesse mi toûne dedja come on molén å vint (Les Ipocondes).
molén ås fayenes, ås schoices : molén ki moût des fayenes, des schoices.
pire di molén : pires ki tournèt et moure li grin inte di zels
somadjî a fé tourner les aiyes d' on molén : somadjî foirt
fé rivni d' l' aiwe sol molén : fé rintrer des cwårs e manaedje.
- Mins les omes, zels, c’ est les mwaisses ! C’ est zels k’ amoennèt l’ aiwe sol molén ! — Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.13 (fråze rifondowe).
saetchî so s’ molén.
- C' est paski l' vicåreye n' est måy k' ene coûsse ås çanses ;
  Ci-cial saetche so s' molén, ci-la cwirt a fé s' tchet— Louis Lagauche, "L' inmant", Å neûr payîs dè l’ hoye, (1947), p. 130 (fråze rifondowe).
molén å cafè : trimouye u molén electrike. F. moulin à café.
- Dj'-a-st-ossi on vî cok'mâr
  Èt on molin â café
  mès moussemints sont-st-â lombârd
  mins oûy dj'a pièrdou l' bilèt. — Baptiste Frankinet, Mi tèstamint Noer Boton l° 505, p. 25..
molén a fiyî : usteye ki toûne et k' on feye del linne avou. F. rouet.
molén ås paroles : berdeleu.
- Les caisresses voeynut passer des soriyants, des grigneus, des pressès, des båyåds, des mouweas, des beguiåds, des moléns ås paroles, des spepieus, des djan-fote des målureus et mwints côps... on conteu d' fåves — Charles Massaux (fråze rifondowe).
si mere lyi a leyî deus moléns, onk a l' aiwe et l' ôte å vint : ele ni lyi a rén leyî (ki ses trôs naturels).
elle a l' molén do cou spiyî : po ene comere ki rote tot alårdjixhant les djambes.
pitit molén u molén a l' aiwe mozete d' ene feme, eneviè li "molén å vint" (li drî ki vesse). F. vulve.

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

moulin : C8, O4

E rfondou walon :

molén : R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes

usteye ki moût

Arabe : مَطْحَنَة‎ ^(ar) = مَطْحَنَة‎ =‎ ma
Arabe marokin : رحة ^(ary) = رْحة =‎ rHa (al mwin)
Almand : Mühle ^(de)
Inglès : mill ^(en)
Espagnol : molino ^(es)
Francès : moulin ^(fr)
Neyerlandès : molen ^(nl)
Kimon amazir marokin : ⴰⵣⵔⴳ ^(zgh) =‎ azerg, ⴰⵣⵔⴳ ⵏ ⵡⴰⵎⴰⵏ ^(zgh) =‎ azerg n waman (ki toûne dins l' bî)

bastimint k' on î moût

Arabe marokin : طحونة ^(ary) =‎ 6e7una
Almand : Mühle ^(de)
Inglès : mill ^(en)
Espagnol : molino ^(es)
Francès : moulin ^(fr)
Neyerlandès : molen ^(nl)
Kimon amazir marokin : ⵎⴰⴽⵉⵏⴰ ^(zgh) =‎ makina (ki toûne å mazoute u a l' electrike)

Waitîz eto

Lijhoz l’ årtike molén so Wikipedia