kitaeyî

Walon (Rifondou)

Alofômes di k(i)- / co-

Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve)	Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve)	Sipotcheye cogne Lidje-Årdene
kitaeyî	cotaeyî	ctaeyî

Etimolodjeye

Do viebe « taeyî » avou l’ betchete « ki- » des viebes.

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /k(i.)tɛ.ˈjiː/ /kɔ.ta.ˈji/ /ku.ta.ˈjiː/ (betchfessî ae)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /k(i.)tɛ.ˈjiː/
• Ricepeures : ki·tae·yî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	k(i)taeye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	k(i)taeyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	k(i)taeyans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	k(i)taeynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	k(i)taeyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	k(i)taeyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	k(i)taeye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	k(i)taeyî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

kitaeyî (viebe å coplemint)

1. taeyî a ptits bokets.
   • Schoûtez, mi efant,
     Si ene tote pitite crawêye pondeure,
     Vis endè fwait dedja tant vey,
     Djudjîz, å cour ki vos ctaeyîz,
     Kibin vosse fritche doet toumer deure !— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 105, "L’amour atrape lu pètche" (fråze rifondowe).
   • èt, d’zos l’ustèye qui faît dès hopes
     tot k’tèyant lès rôyes dè tchèrwé,
     lès cwårts èt lès roukes si fondèt,
     li tére si brîhe, si strûle èt håle. — Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, Li sèmèdje.
   • C' est l' fleur k' a stî ctaeyeye avou l' haeyeme des grands,
     Mins, djourmåy, k' a rflori mågré tot : C' est Dinant ! — Louis Lagauche, "L' inmant", Dinant, (1947), p. 136 (fråze rifondowe).
2. divizer e ptits bokets.
   • Ele kitaeyive di s' pan d' wassén,
     Li pårt k' ele wårdéve po ses djonnes. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Les lign’rais dè Bon Diu", p.45 (fråze rifondowe).
   • Karageorgewitch åreut fwait on bon pexheu : i n’ louke nén a ctaeyî on kilo d’ tchå po-z abwesner s’ plaece. — Arthur Xhignesse, « Bwègnes mèssèdjes & pititès gotes » (1905), p.12 (fråze rifondowe).
   • Pwis on-z apwèrta minme,
     Po l' kutèy inte turtos,
     On gros gatô à l' crinme. — Camille Gaspard.

Parintaedje

• kitaeyant, kitaeyaedje, kitaeyeu (kitaeyeu d' legne)
• rictaeyî
• Loukîz a : « taeyî »

Sinonimeye

• discôper
• discopecî, discopecyî

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• kitèyî / k’tèyî : E1
• cotayi : C1
• coutayî : O0, O4]

E rfondou walon :

• kitaeyî u cotaeyî / ctaeyî : R10 ^(lére)
• kitaeyî : R13

Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :

• kutèy : — Camille Gaspard.

Ratournaedjes

taeyî a ptits bokets

• Francès : découper ^(fr)

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	kitaeyî	kitaeyîs
femrin padrî	kitaeyeye	kitaeyeyes
femrin padvant	kitaeyeye	kitaeyeyès

kitaeyî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

1. distrût.
2. findou.
   • Divant ene viye måjhone refoncêye,
     I dmeure la, come on på planté,
     Les bwès ctaeyîs sont d’ on costé,
     Et d’ l’ ôte, les faxhenes riviersêyes. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Li k’tèieu d’bwès», p.95 (fråze rifondowe).

Ratournaedjes

kitaeyî

• Francès : détruit ^(fr), démoli ^(fr)

findou

• Francès : fendu ^(fr)