coixhe
Etimolodjeye
candjîsivierba di "coixhî".
Addjectif
candjîcoixhe omrin et femrin
- ki fwait må cwand on tchôke dissu, tot djåzant d'ene coixheure.
- Dji n' a pus må, mins l' plaece est co si coixhe ki dj' nel oize djonde (Motî d' Andene).
- F. sensible, douloureux, tendre, excorié.
- k' on n' sint pus, tot djåzant d' ene pårteye do coir k' a foirci, k' a stî å froed.
- Dj' a les doets tot coixhes d' aveur ovré al cizete — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
- Dj' a l' pea d' mes pîs k' est coixhe d' aveur trop roté — Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
- A magnî de surès pemes, on-z a l' boke tote coixhe.
- Il a s' vizaedje coixhe d' aveur rôlé a moto sins casse. .
- Dj' a l' betchete del narene si coixhe — Motî Forir (fråze rifondowe).
- F. fatigué, endolori.
- k' a må pattavå, ki cove todi åk, k' est rade malåde, ki s' dit todi flåwe.
- Por mi, dj' va awè l' gripe : dji m' sin tot coixhe — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
- L' efant cove ene maladeye : il a l' coir tot coixhe.
- C' est ç' djoû la k' elle a comprins k' on pleut esse coixhe ådla et leyî croere ås ôtes k' on est l' pus foirt des tchinnes — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- ki n' sait edurer on må.
- End a ki sont coixhe: ossu waire k' on les djond, c' est les moudri, k' on fwait — Chantal Denis (fråze rifondowe).
- Les deux waxheas, ses måleurs di bele feme ki ride, li fjhént divni pus coixhe, pus mierseule, pus resserêye ki todi — Émile Lempereur (fråze rifondowe).
- F. douillet, sensible, tendre.
- poenneus(e), k' a sogne, k' est todi malåde.
- Elle est si coixhe k' ele fwait poenne a vey.
- Et l' cour tot coixhe d' aveur pawou,
I breya « Mame! » mins les coxhisses
Respondît : « Mååme! » d' ene vwès d' båbou !
— Louis Lagauche, "Li ptit hierdî" (1926), p. 87 (fråze rifondowe).
- F. inquiet, chétif.
- hagnant, tot djåzant do tins froed et setch), deur, graevleus, tot djåzant di mwins k' ont bråmint bouté.
- On coixhe tins.
- I fwait coixhe, ouy.
- Ci n' est pus des mwins d' efant : ses paletes sont coixhes, d' on costé et d' l' ôte — Chantal Denis (fråze rifondowe).
- F. mordant, âpre, dur, rugueux.
- ki s' måvele rade.
- Vs estoz bén coixhe ådjourdu, shonne-t i : on n' a rén a vos dire — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
- Ci n' esteut k' èn estené, roubiesse et coixhe (M. Delbouille).
- Loukîz a : cwagne.
- F. susceptible, irritable, vexé, égoïste, rétif, grincheux, ombrageus,.
- ki n' vout nén k' on l' aduze, tot djåzant d' ene feme.
- Cristele esteut ene comere foirt coixhe, foirt timide; li tchîf aveut stî ene miete trop lon avou ses mwins — Chantal Denis (fråze rifondowe).
- F. sainte nitouche, châtouilleuse, timide.
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Sustantif
candjîcoixhe femrin
- parfond taeyaedje dins l' pea, dins on bwès.
- D' on côp d' cougneye, dji m' a fwait ene fameuse coixhe (Motî d' Perwé)
- F. encoche, entaille, coupure, blessure.
- banc do creuzeu ås shabots (avou on parfond taeyaedje å mitan).
- F. établi.