Et po ci son la /ʊ/, etur /o/ et /u/, k' on nd a ddja dvizé vaici, ké sene e Feller : ô ?
Uzeu copene:Lucyin
Eco ene pitite sacwè po S38 : dji voe a yebe ki vs avîz felerijhî yăp → yap ; u co a hepe ki vs avîz metou hęp → hèp.
E Feller, ci n' sereut nén :
- yabe (analodjeye avou herbe)
- hèpe
?
Pol felerijhaedje, on-z est d' acoird k' el fåt scrire : ê ?
Metans : vyē/ār /vjæːʀ/ → viêr (vier)
Mimile Petcheur sicrijheut "in" (vyinr, ivyinr, tinre = tere).
Por mi c' est l' minme son ki Gaziaux scrît w:Scrijha ē ē.
Gilliard (C106) li scrît ë (mins nozôtes, nos wårdans ci sene la po /ə/ u /œ/ cwand il est tonike, a môde do roman payis (et d' Bietris-Bouyon, et d' Waime).
Por mi, i fåreut scrire del minme façon k' on prezinte les disfondowes Gaziaux. Prinde li scrijha ē come Feller-ricandjî ey adon rmete eto li sene Marchot ē/ā di cisse façon la (mins dji n' l' aveu nén rprins dins mi adjinçna des letes do walon https://wa.wikipedia.org/wiki/Rifondou_walon#/media/Im%C3%A5dje:Letes_do_walon.jpeg ).
Gn a ddja des pådjes la ki li scrijha Gaziaux avou "ē", î a stî metou dins l' hagnon ortografeye.
Adon, a vos d' vey inte les 3:
- in come Mimile Petcheur
- ê come Remacle (mins ki l' mete e clintcheyès letes)
- ē come Gaziaux
Ploz loukî si çou ki dj' a scrît a w:Scrijha ē est d' asgueur.
Çou k' est seur, c' est k' on pout respecter les scrijhaedjes da Pècheur (fyinr) et Gaziaux (wētroule) sins rujhe.
Po çou k' est del clintcheye lete da Remacle, c' est ddja ene miete pus rujhûle, come i scrît ê po /ɛː/ et ê (clintchî) po /æː/. Dins s' live, Syntaxe du parler wallon de la Gleize, tome 1, p. 57, i dit çouci :
Le gleizois possède deux variétés de è long : ont dit généralement [ä:], c'est-à-dire un son intermédiaire entre è et a ; mais, dans certains hameaux, notamment à Neuville, dans les finales -iêr et -wêr, on prononce [è:] comme en français ; je néglige systématiquement cette nuance.
K' i våye ! Si lu-minme el « néglige » on pout bén fé parey et n' mete k' on simpe ê sol Wiccionaire. Et do côp, fé l' minme po S38.
Come çou n' est k' on felerijhaedje, ki n' tént nén conte di tos les sons, dji n' croe nén k' i fåt sayî d' fé pus Feller ki Feller lu-minme.
iva; come ça on n' ricandje nén S38b.
Mins dins tos les cas ça sereut "kestion-" […]
— Pablo Saratxaga, 2017
Sins T adon => kessionåre ?
Por mi, dji shuvreu voltî li cossounantisse noté pa Willy Bal dins ses scrijhaedjes, et riprins dins O90 (= kession). Li boke a bråmint pus åjhey a dire insi. Po prononcî -st-, i fåt picî l' linwe, ... come cwand on djåze parizyin !
Dj' a ddja candjî "kession" sol DTW; djel va fé pol parintêye. Såf grosse ahote d' on rfondeu ki shût l' cayet (Pablo n' a nén l' air d' aveur foirt li tins pol moumint).
Djel mete eto so les Berdelaedjes.
oyi, kessionåre: on prind li sorwalonde pol cossonantisse eyet pol cawete. Si on nel prind nén, kî çk' el prindrè e l' plaece?
a coridjî : kerstion
On n' divreut nén scrire bibiyoteke ?
Come Feller nos dit, e francès on scrît lion ki s' prononce /ljɔ̃/ (on seu pî), e walon come gn a deus pîs c' est liyon /li.jɔ̃/.
Adon biyografeye avou /bi.jɔ/ nén /bjɔ/, mins bibioteke /bi.bjɔ/ nén /bi.bi.jɔ/ ? Dins les disfondowes, on nd e voet sacwants avou on y...
li cogne "bibioteke" est pus coûte. Elle est espontanêye, notêye insi dins [C99] (Chantal Denis l' a metou, tot s' acoirdant avou Lucyin Somme, pask' i l' avént oyou insi (i n' fwaiynut pont d' noûmots).
Li mot n' esteut nén dins C100 ni dins C1.
Li pôzucion d' on shuvion (cial fr. -b(l)io-) dins l' mot doet esse aconté. Avou ça ki, ciddé, gn åreut 4 letes ki, por mi, sont måloyantes (bbliy). Dins "biyo-", c' est 4 sons bén diferins, avou prononçaedje d' on "dmey accint tonike" sol deujhinme pî: bi.'yo.gra.''feye.
Dji wådreu "bibioteke" (li pus court, li ci k' a stî foirdjî pa des bokes waloncåzantes).
Didju ! Il est ddja dins C9; dj' ô bén ki c' esteut on vî prononçaedje do cminçmint do 20inme sieke, classicmint noté insi après Nameur. Eto e rfondou pa Hendschel dins "So l' anuti" (Pris del Kiminålté Waloniye-Brussele 1995, divant ki "ces djins la" n' edåmexhe leu croejhåde disconte li rfondou).
Eyet Haust ! (E1); c' est tolminme des djins k' ont d' l' apriyesse (Pirsoul + Haust + Somme + Denis).
Les ôtes riscrijhèt l' mot francès, prononcî come a scole, såf li son [ê] => [é] a Lidje et [è] ôte pårt.
Dins l' DTW : dewôr et dewôrs, çou n' est nén l' minme mot (adviebe) ?
wôrs, on calcaedje francès ? E vî francès on djheut fors, k' est l' minme mot k' nosse foû (do latén foras, foris ), pus gn a yeu on (råle) candjmint F/H e francès. Li S latén a stî wårdé e francès mins nén e walon (ni e-n itålyin, espagnol, portuguès, roumin, evnd), adon si s' faleut forcoridjî, çou n' est nén diwôr k' i fåreut scrire ?
oyi, dji scrî sins l' S w:Wôr_des_rays_(binde_di_tchanteus)
=> d(i)wôr = diwôr / dwôr (sipotchåve voyale ordinaire)
disfondowed:
- woûr(s) => Woûrs dès Rayes
- dôr(s) => dôr d' ansine = bigåd (payis d' Simwès)
Li mot n' egzistêye (estô di "foû" ki sol Coûtchant walon et l' payis di Smwès.
Hello Vunjr31n997v1276,
Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org.
You can see my explanation here.
Fåt i ndè fé ene, deus cawete(s) ?
- målåjheyisté (a -eyisté, R11) a costé di målåjhisté (sins -ey)
- binamêyisté (E1, R9,R10) pocwè nén binamisté ?
Dji comprind k' ci n' est nén ttafwait l' minme cawete -isté, k' on trouve dins abeyisté (adv. abeye + -isté), åjheyisté (åjhey(e) + -isté), ... Çou n' est nén l' minme nerén k' el lete di beloyance Y dins coeyisté (coe(t) + -isté).
Pol prumî, c' est l' cogne femrinne -ey (di -î) dins haiteyisté (haitî/haiteye + -isté), et pol deujhinme, cogne femrinne -êy (di -é) po binamêyisté (binamé/binamêye + -isté) et simultaneyisté (on noûmot).
Li mot "målåjhisté" a stî rfondou a pårti di malaujîsté [S17] = malaujî + -sté, k' esteut on noûmot (1984) po "difficulté" (adon, dji n' kinoxheu nén "målåjhmince" ki dj' a-st aprins pa Roger Viroux, ki tikéve po "malaujîsté").
Asteure, si on vout shuve ene bele rîle unike, i fåreut:
- prinde li femrin di l' addjectif (sins l' halcrosse E)
- radjouter -isté.
=>
- abeye, målåjheye, haiteye => abeyisté, målåjheyisté, haiteyisté
- binamêye, simultanêye, spontanêye => binamêyisté, simultanêyisté, spontanêyisté.
Dji rcandje målåjhisté.
Lanawaire, on a rfondou "varyisté" (etô di varyîsté); si on vout shuve li rîle, ci sereut varieyisté
Mins on a ene aroke: sol DTW, c' est Rifondaedje decidé å 2019-04-16
Dji mete li novele cogne inte åtchete, et ene hårdêye aviè cisse bate di dvize cial.
Li mot "målåjhisté" a stî rfondou a pårti di malaujîsté [S17] = malaujî + -sté, k' esteut on noûmot (1984)
Ça n' såreut esse on noûmot di 1984 s' on l' trouve dedja divins l' motî Forir dizo l' cogne : mâlâhîsté (mâlâhe + -isté). Nén rprins divins (F)E1 (la k' on trouve målåhe) ; acertiné eto e francès : malaiseté (CNRTL).
On ndè poreut fé ene dobe rifondowe, tins k' el lingaedje lu-minme decide ké cogne si spåde li pus.
Remacle, dins l' w:Sintake del Gléjhe p. 70-71 dene ces egzimpes cial (la-minme, avou l' cawete -suté)
dorsuté (duristé), clérsuté (clairisté), neûrsuté (noeristé), tchîrsuté (tchiristé), sorsuté (suristé), lèdjîrsuté (ledjiristé), tinr'suté (tinristé), mêg'suté (maigristé, avou rissôtaedje do R etimolodjike), malinsté (malisté => malinisté), arèdjisté (araedjeyisté, k' on a revoyî a araedjîsté), flâw'suté (flåwisté), naw'suté (nawisté), prôp'suté (prôpristé, avou rispitaedje do R, nén prôpisté), abèy'suté (abeyisté), mâssir'suté (måssiristé), sâvadj'suté (såvadjisté), hèyâv'suté (haeyåvisté), mâ-toûrnésté (måtournêyisté).
Po nos noveas mots, les corons do bodje d' après Ståvleu n' ont pont di ristitchî -y- (come après Måmdiy, Bastogne u Bive) => li femrin = l' omrin: arèdjî, mâ-tourné; Måmdiy [E212] ni Ståvleu [E2] ni scrijhèt pont di "e" croejhetrece; Bastogne siya (arèdjîe, mâ-toûrnée).
Po les mots dedja e motî, on n' a des rujhes ki po "araedjîsté"; djel fwai rpasser a "araedjeyisté".
Sol DTW, dji mete malåjheyisté, araedjeyisté et varieyisté.
Ene rexhowe: come on a clairté + clairisté (li prumî del fizike, li deujhinme do sintimint), on pôreut wårder araedjisté (defåt d' ene biesse k' a l' må d' araedje, dominne del medcene) + araedjeyisté (difåt d' ene djin ki gueuye so tertos...); varyisté (sôre di plante, di biesse) + varieyisté (cwålité d' ene trope du djins, di biesse, d' èn ashonna d' plantes di bråmint des sôres).
oyi: li cogne avou "eyisté" est pezante; avou ça k' i gn a èn ôte egzimpe (foû do ci Forir), la ki l' parintaedje ni s' fwait nén sol femrin: sûtisté.
Adon, dji ratåvelreu voltî çouci:
- addjectifs vinant d' on pårticipe erirece del prumire troke: on shût l' modele di binamêyisté (bodje = femrin addjectif), mins on wåde e s' tiesse on modele sins ristitchî -y-, a môde di CR2 mâ-toûrnésté. On decidrè on djoû cwè fé avou (dobe rifondowe u disfondowe).
- addjectifs vinant d' on pårticipe erirece des 2inme, 3inme 4inme trokes, et les sfwaits (haitî) u les cåzu pareys (målåjhey, disfondowe malaujî): po racourti les mots ey erîler l' cayet, prinde li bodje sins l' cawete -î u -i, et radjouter li cawete -isté (l' idêye da Pablo pol decidaedje di varyisté) => sûtisté, araedjisté, haitisté, malåjhisté, åjhisté, varyisté, biyovaryisté. Avou ça ki, cisse rîle la rescontere deus dzirs do rfondaedje et del noûmotyince.
- disfaflotaedje (î => i)
- mot l' pus court possibe
- Dji rcandje co on côp.
A målåjhîsté, dj' a rmetou "dobe cawete -îsté" = cawete -î (addjectif omrin) + cawete -sté (mwaisse cawete, k' a dné -isté "mecanicmint": loukîz Louwis Rmåke, sintake, ki l' prumî tôme a stî riscané: Scanaedje do prumî tôme, dji n' sai si dji vs l' aveu dit; co on bénfwait do cron virûsse).
Si on prind li lwè come cial ådzeu, cisse dobe cawete la, -îsté, dabôrd, serè TODI ene viye rifondowa (a-z aconter dins l' categorijhaedje).
Bonswer Lucyin, cmint daloz-vos ?
E walon cwand nos avans må ene sadju, på egzimpe li cour, k' est-ç ki nos dijhans ? :
- Dj' a må l' cour (come e francès : J'ai mal au cœur)
- Dj' a må m' cour (come mwintès djins l' font flotchreçmint e francès : *J'ai mal mon cœur)
Amiståvmint,
Èl-Gueuye-Noere
Li deujhinme est "pus walone". C' est l' cene ki dj' eploye tofer dins mes scrijhaedjes. Mins l' prumire n' est nén flotchrece.
Po fr. "j'ai froid aux pieds" (ALW15?), on pout dire:
- dj' a froed mes pîs
- dj' a froed des pîs (li cene ki dji djheu dins m' walon "normå")
- dj' a froed ås pîs
- dj' a les pîs (tot) froeds
"dj' a froed a mes pîs" mi shonne pezant. Dji waitrè torade si elle a stî ramexhnêye dins l' ALW.
Des fråzes corantes ådla avou ciste emantchåjhe la:
elle a må s' dos.
ass må tes djambes ? (po onk / ene ki n' vout nén bodjî po fé ene comission).
D' acoird, dank brånmint des côps po ces eclaircixhmints.
Pocwè çk' ele dobe cogne -osse(s) n' a nén stî ritnowe e Rfondou po IP123s et SP123s, metans coster : ça costêye / cosse ?
- costéye C54
- koss E203
- cosse E1, S0
- cousse O0,O4
et l' minme po goster : ça gostêye / gosse ; oister : dji n' oistêye / oisse nén...
evnd. evnd.
Ça m' shonne tolminme foirt sipårdou, neni ?
Dji n' so nén conte. Ça n' a måy sitî atåvlé. C' esteut dandjreus po n' nén mopliyî les sôres di codjowaedjes. So l' Årdene nonnrece, c' est come çoula ossu. ça cousse, ça gousse, dju rô<sup>n</sup>sse la taule.
Come gn a pus grand djin ki boute so li rfondaedje, et k' nos estans d' acoird nozôtes deus, on l' pout mete come acertiné. MINS: i l' fåreut scrire:
- dins les tåvleas d' codjowaedje des 4 viebes: coster, goster, oister, rioister
- sol DTW (rawete codjowaedje, divant "waitîz a")
- sol Wikipedia a w:Codjowaedje bouter; u minme fé ene pådje codjowaedje coster.
Dji vos rdene li mwin.
gn a eto "arester" ki l' court codjowa est acertiné dins l' mot resse-boû (plante k' arestêye les boûs atélés).
Ces coûtès fômes la sont bén ahessåves cwand on rfond del powezeye, ca avou les ôtes, on a on pî did pus.
Trové a låtchî#Etimolodjeye_2
- On vént d’ erçure li depeche do låtchî des pidjons a Dax
On l' coridje Dacs, minme ortografeye k' e gascon ?
Oyi, vos ploz. Copurade ki dji scrî voltî les veyes des ôtes payis a môde riwalnijheye.