payizan

Walon (Rifondou) candjî

Etimolodjeye candjî

Calcaedje do francès « paysan » (gn a nole cawete -an e walon, eyet l' femrin mostere k' on a rcomprins l' mot come on parintaedje avou -ant).

Prononçaedje candjî

AFE :
- diferins prononçaedjes :
  - /pa.jiː.ˈzã/ /pa.ji.ˈzã/ /pa.jœ.ˈzã/ /pa.i.ˈzɔ̃/
  - (pa forcoridjaedje an/in) /pa.jiː.ˈzɛ̃/ /pa.ji.ˈzɛ̃/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pa.jiː.ˈzã/
Ricepeures : pa·yi·zan

Sustantif candjî

	singulî	pluriyal
omrin	payizan	payizans
femrin	payizante	payizantes

payizan omrin

djin ki dmeure dins on viyaedje, eyet ovrer l' tere.
- Dj' a sopé avou des sovrins, souwé avou des payizans, tapé des copenes avou des tuzeus — Lorint Hendschel, So l’ Anuti.
- Li waeyén-tins, ene des pus plaijhantès såjhons po les payizans d' l' Årdene — Serge Fontaine (fråze rifondowe).
- A ç' moumint la, les signeurs estént co mwaisses do peupe, et les payizans estént tertos des sieves — Gaston Lucy (fråze rifondowe).
- Po l' tins, po les teres et po esse haitî, les payizans ont bråmint a nos aprinde — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- Les djins dal veye, i cåznut co sovint do gros des dints ås payizans, k' i waitnut d' å hôt — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- Tot passant dlé l' Vete Houmresse, Djan tapa-st on côp d' ouy di rgret viè les toneas ahoplés å coron del såle et s' djaloza t i dvintrinnmint les candes — tcherons, martchands, payizans — k' estént-st ashiowes e ceke d' ôr ki l' feu markéve so les tûleas di l' aisse — Joseph Mignolet, "Vé l’loumîre" (1922) (fråze rifondowe).
- N' est-ç' nén li minme air ki gligntêye,
  Pol payizan come po li rwè?
  Bleuwe aireur et shijhe sitoeleye
  Meynute et nonne ont leu clairté— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Eco todis", tome 34, p. 131 (fråze rifondowe).
(rabaxhanmint) djin d' viyaedje, loukeye come nén foirt sûteye, ene miete erirêye.
- On curé d' viyaedje a pretchî
  Bén lonmint a grand-messe;BR>Les payizans n' ont fwait k' båyî — CNS (fråze rifondowe).
- Mins les monsieus d' Brussele, saiss, cwè çki ça lzî pout fé, sacwants payizans ki n' sont nén contins — André Henin (fråze rifondowe).
- Tot payizan k' dj' esteu, dji n' so nén d' ene mwaijhe sôre
  Eyet dj' a yeu rade fwait do ronflant come les ôtes — Georges Fay, ratournant Molière (fråze rifondowe).
(dins èn arinnoe) mot d' traitaedje a ene djin d' on viyaedje (del pårt d' ene djin d' veye).

Ratourneures candjî

payizan ! payacou, (...) ti voerès m' cou! traitaedje des efants d' Sint-Houbert ås efants des viyaedjes do cotoû.
payizan d' måleur, cware et cwate t' es-st on voleur traitaedje des djins del Rotche ås djins d' viyaedje.