pårt
Etimolodjeye
candjîS’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « pårt », el pout stitchî vaici.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : Prononçaedje a radjouter
- prononçaedje zero-cnoxheu : Prononçaedje a radjouter
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
pårt | pårts |
pårt femrin
- boket ki rvént a ene sakî
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
- (mot d’ djeu) bate inte djouweus.
- Dj’ a loukî après vos tot sôrtant d’ basse messe, po vey si vs n’ årîz nén djouwer ene pårt å biyård amon Djan Rmey. — Henri Simon, « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.138 (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjî- èn nén dner s' pårt å tchén (u: å tchet) :
- magnî voltî d' èn amagnî, k' èn ôte n' inmreut motoit nén.
- Del misse, a ! oyi k' on nd a magnî; nosse Djôzef ni dnéve måy si pårt å tchén. — Lucyin Mahin.
- èn nén fé moens d' arnåjhreyes, di biestreyes k' èn ôte.
- Dj' a yeu bråmint d' efants, des arnåjhes di fis, des spitantès båsheles, et avou ça des belès-feyes ki n' dinént nén leu pårt å tchet. — Joseph Selvais (fråze rifondowe).
- magnî voltî d' èn amagnî, k' èn ôte n' inmreut motoit nén.
- fé s' pårt : mete si scot..
- Li nîve dischind, èle vint fé s’ paurt
Èt m’ rascouvru d’on blanc linçou.
Li nîve èst là, one miète su l’ taurd
Ariverè-t-èle à fé ç’ quèle vout ?
— Jacques Desmet.
- Li nîve dischind, èle vint fé s’ paurt
- fé les pårts : diner a tchaeconk li boket ki lyi rvént (d' ene eritance, evnd.).
- i (ele) n' esteut nén la cwand on-z a fwait les pårts : i (elle) est biesse (come si on-z åreut pårti l' sûtisté, et k' i n' åreut nén yeu s' pårt). Loukîz a : « dimey-doûs »
- a pårt… : sins conter… ; apus ki…
- n’ esse nole pårt
- po m’ pårt
Parintaedje
candjîMots d’ aplacaedje
candjîOrtografeyes
candjîRatournaedjes
candjîèn nén dner s' pårt å tchén
- Francès : a) ne pas cracher dessus ; b) ne pas être en reste
i (ele) n' esteut nén la cwand on-z a fwait les pårts
- Francès : il lui manque un brin/grain, il n' a pas inventé le fil à couper le beurre
fé s' pårt
- Francès : y aller de sa contribution, faire sa part de travail