Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje patwès latén « martellus » (minme sinse).

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
mårtea mårteas

mårtea omrin

  1. usteye des mnujhîs, des ovrîs d’ foidje, des schayteus, fwait d’ on ptit blokea d’ fier, metou après on mantche, po bouxhî (so des clås, des fiers).
    • Li ptit Derik n' esteut nén d' on cwårt d' eure dins l' botike ki les tapeus d' mårteas l' avént rbatijhî l' RosseaLouis Lecomte (fråze rifondowe).
    • Mint l' djoû k' intrît-st el foidje,
      On-z oya resdondi
      Li mårtea so l' eglome
      Bouxhant k' po-z assoti
      Louis Lagauche, "L' inmant" (1947), p. 53 (fråze rifondowe).
    • Ti hosses les spales e djhant «toké!»; mins schoûte caberdouxhî l' mårtea do tchårlî ki clawe ti waxhea Georges Smal (fråze rifondowe).
    • Å triviè del brume, al pikete do djoû
      ene ombe pestele sol flaya d' on tabeur
      èm cour erbôme come el mårtea dissu l' eglome
      cwand, dissu l' pavé, les shabots vegnnut clatchî Christian Thonet, Èl Mouchon d’Aunia, 3/2020 p. 16 (fråze rifondowe).
  2. ôte sacwè fwaite po bouxhî, bata.
  3. no dné ås damjheles (inseke) ; la k’ leu tiesse et leu cwer fjhèt come on mårtea.
    • Påwions, mårteas, moxhes et moxhetes,
      Potche-e-four et biesses å Bon Diu,
      Aspitant des coxhes, des coxhetes,
      Trovrént ene bele plaece po s' leyî djusMartin Lejeune, Po s' novèl an (fråze rifondowe).

Ratourneures

candjî
  1. termetant k’ el mårtea cache après l’ mantche, les clås sont les mwaisses : cwand gn a pupont d’ sorwoeyance, les ovrîs, les efants fwaiynut çou k’ i vlèt.
  2. tapeu d’ mårtea : ovrîs ki bouxhèt so les toles, dins ene foidje.
    • Li ptit Derik n’ esteut nén d’ on cwårte d’ eure dins l’ botike ki les tapeus d’ mårteas l’ avént rbatijhî l’ rossea. Louis Lecomte (fråze rifondowe).
  3. mårtea del clotche, do flayea : bata del clotche, do flayea.
  4. fote on côp d' mårtea : rinde sot.
    • To ça, Colas, c’est des grosses bêtises
      On v’za f(outu) on fameux co d’martia
      Augustin Vermer.

Parintaedje

candjî

Mots d’ aplacaedje

candjî

Mots vijhéns

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
usteye des mnujhîs, evnd.
usteye po bouxhî
termetant k’ el mårtea cache après l’ mantche, les clås sont les mwaisses
tapeu d’ mårtea