djalot
Etimolodjeye
candjîBodje vî grek « ζῆλος » (zêlos) (hausse di bén fé l' ovraedje, racuzinåve avou l' francès « zêle »), pal voye do tayon-bodje patwès latén « zelosus », et do vî occitan « gilos », avou l’ cawete « -ot »; mot rfondou so les cognes walones k' avént rcomprins l' cawete come « -ot », avou on femrin « -ote »; li parintaedje wåde li mwaisse bodje avou on coron « -s » (djalozer).
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | djalot | djalots |
femrin padrî | djalote | djalotes |
femrin padvant | djalote | djalotès |
djalot omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- (avou l' divancete «so») ki voet evi èn ôte k' a ene sacwè k' i n' a nén, et djéryî après.
- Il est djalot sor mi, paski dj' a bén reyussi.
- Et s’ vwès djustumint repetéve,
Ene tchanson d’ amour ki xhiltéve,
A rinde on råskignou djalot — Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe). - Vos årîz fwait djalotes,
Les rôzes di nosse cotjhea. — Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "So l’fosse di m’fis" (fråze rifondowe). - L’ aweure des ôtes les rind djalots. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Come mi, come vos», p.131 (fråze rifondowe).
- (avou l' divancete «di») po èn ome, ki vout nén ki si cpagneye soeye avou des ôtes omes, u årvierdimint.
- Elle est djalote di si ome.
- On n' est djalot ki d' çou k' on-z inme.
- (imådjreçmint)ki fwait fé parey.
- gn a rén d' pus (ou d' si) djalot k' ene båye : cwand onk båye, les ôtes båynut avou lu. Franwal: ahåyant po: "le bâillement est contagieux".
Ratourneures
candjî- djalot come on coucou
- co pus djalots k' deus coks
- djalot(e) come on coucou, come ene cwaye, come on percot, come ene pouce, come on tigue u : co pus djalote k' ene frumele di séndje : foirt djalot(e).
- li tchén ki n' est nén djalot di si oxhea, ç' n' est k' ene rosse : cwand on voet voltî, i fåt esse djalot(e).
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîSustantif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | djalot | djalots |
femrin | djalote | djalotes |
- onk k' est djalot.
- Et l' blanke naeçale ki passe cwand l' vesprêye nos rafûle,
Moenne les hanteus lon des djalots. — , Fètch’reûs, (1947), p. 160 (fråze rifondowe).
- Et l' blanke naeçale ki passe cwand l' vesprêye nos rafûle,