Etimolodjeye

candjî

Bodje vî grek « ζῆλος » (zêlos) (hausse di bén fé l' ovraedje, racuzinåve avou l' francès « zêle »), pal voye do tayon-bodje patwès latén « zelosus », et do vî occitan « gilos », avou l’ cawete « -ot »; mot rfondou so les cognes walones k' avént rcomprins l' cawete come « -ot », avou on femrin « -ote »; li parintaedje wåde li mwaisse bodje avou on coron « -s » (djalozer).

Addjectif

candjî
singulî pluriyal
omrin djalot djalots
femrin padrî djalote djalotes
femrin padvant djalote djalotès

djalot omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

  1. (avou l' divancete «so») ki voet evi èn ôte k' a ene sacwè k' i n' a nén, et djéryî après.
    • Il est djalot sor mi, paski dj' a bén reyussi.
    • Et s’ vwès djustumint repetéve,
      Ene tchanson d’ amour ki xhiltéve,
      A rinde on råskignou djalot Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe).
    • Vos årîz fwait djalotes,
      Les rôzes di nosse cotjhea. Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "So l’fosse di m’fis" (fråze rifondowe).
    • L’ aweure des ôtes les rind djalots. Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Come mi, come vos», p.131 (fråze rifondowe).
  2. (avou l' divancete «di») po èn ome, ki vout nén ki si cpagneye soeye avou des ôtes omes, u årvierdimint.
    • Elle est djalote di si ome.
    • On n' est djalot ki d' çou k' on-z inme.
  3. (imådjreçmint)ki fwait fé parey.
    gn a rén d' pus (ou d' si) djalot k' ene båye : cwand onk båye, les ôtes båynut avou lu. Franwal: ahåyant po: "le bâillement est contagieux".

Ratourneures

candjî
  1. djalot come on coucou
  2. co pus djalots k' deus coks
    djalot(e) come on coucou, come ene cwaye, come on percot, come ene pouce, come on tigue u : co pus djalote k' ene frumele di séndje : foirt djalot(e).
    li tchén ki n' est nén djalot di si oxhea, ç' n' est k' ene rosse : cwand on voet voltî, i fåt esse djalot(e).

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî
ki voet evi ene sakî ki reyussixh mî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
djalot

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
omrin djalot djalots
femrin djalote djalotes
  1. onk k' est djalot.
    • Et l' blanke naeçale ki passe cwand l' vesprêye nos rafûle,
      Moenne les hanteus lon des djalots. — , Fètch’reûs, (1947), p. 160 (fråze rifondowe).

Ratournaedjes

candjî
djalot