Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjes)

Bondjoû Lucyin,


Tot rwaitant l' suddjet so m' pådje copene ; vos m' av dimandé d' ricweri après dijh frazes rifondowes avou "dal", î vocial d'dja cénk :

- "Li scrijheu raconte ses sovnances dal guere di 14." (Mahin, 2009)

- "On comis dal posse; C' esteut l' comis do martchand ki rçujheut l' ovraedje." (DTW, n.d.)

- "Å botike dal pitite mamance" (Dechamps, 1989)

- "Vocial les deus tchets dal pitite feye ki m' avént greté, ayir !" (Èl-Gueuye-Noere, 03/03/2021)

- "El cofe dal auto mi shonne, cwand minme, ene miete stritchot." (Èl-Gueuye-Noere, 03/03/2021)


Amiståvmint,


Èl-Gueuye-Noere

Reptilien.19831209BE1 (copinercontribouwaedjes)
Lucyin (copinercontribouwaedjes)

Merci bén. Dji voe k' i gn a deus etimolodjeyes bén diferinnes:

  • dal guere di 14, comis dal posse = d' al = provnance
  • dal pitite Merance (flotche des waiburlins), dal pitite feye = da l' = apårtinance

Dji lzès va rmete dins dal

gn a djusse li 5inme ki sereut purade: el cofe di l' oto (simpe diterminåcion, divant voyale). Gn a ki l' payis d' Måmdiy k' eploye "dol" (po "del") divant voyale.

L' uzance di "dal" est pus spårdowe ki dji n' pinséve. Dji n' l' åreu nén metou pol simpe diterminåcion (2 fråzes a "dal").

Ki: c' est purade corant sol Coûtchant walon.

=> accepter dins tos les 3 sinses (apårtinance, provnance, simpe diterminåcion) divant cossoune.

Srtxg (copinercontribouwaedjes)

dal divant cossoune et mot femrin. Divant on mot omrin (kiminçant pa cossoune) c' est

Pa dvant voyale (omrin ou femrin) ça dvént da l’.

Å pluriyal dås (eto dåzès)

Ça shût l' atroclaedje di a+li (al, å, a l’, ås, åzès).

Les rastrindous årtikes sol pitite crojhete da Lorint (et pus spepieuzmint sol grande).

Eto l' dizo seccion Da, dal, då, dås..., ki dit:

 da, då, dal, dås,...  sont-st eployîs po des coplémints d' oridjene ou bén d' apartinance:

(sol grande croejhete, avou des egzimpes)

@Èl-Gueuye-Noere : si vos n' les cnoxhîz nén co, alez vey :

  • http://croejhete.walon.org/ Li grande croejhete da Lorint Hendschel; on nouzome ovraedje sol croejhete do lingaedje walon (et nén li walon did ci ou d' la, mins di tot ' walon); c' est foirt spepieus, avou vormint des egzimpes; li lingaedje des esplikêyes c' est e francès (li publik c' est ossu bén les cis ki vôrént aprinde li walon, ki les cis ki vôrént studyî l' walon, mins nén l' eployî)
  • http://picr.walon.org/ Li ptite croejhete da Lorint Hendschel, ene modêye ene miete simplifieye, et ki l' lingaedje des esplikêyes est e walon (li publik c' est les noû-waloneus, les cis ki vôrént aprinde li walon, po l' eployî paski c' est plaijhant)
Èl-Gueuye-Noere (copinercontribouwaedjes)

Bonswer Pablo,

E-n efet, dji croe bén ki dji doe rvey les divancetes e parfondeur. Ç' est pus målåjhey ki dj' el pinséve : nén soulmint avou les da/då/dal/dås/..., mins ossu les did ey an (ki dj' el ricnoxhe, ki dji kinoxheu nén ces deus mots).

Deus kesses po li "è" ([FR] en). Wårdans-nos todi (co asteure) l' dischindant accint ? Li "e" divént bén "e-n" padvant voyale ?

Amiståvmint,

Èl-Gueuye-Noere

Srtxg (copinercontribouwaedjes)

Oyi, i gn a des ptitès diferinces dins li scrijhaedje do rfondou so ces deus waibes; mins ça n' candje nén li discrijhaedje del croejhete.

Oyi: "e tchantant, e-n avant".

Po "an", li "grande" croejhete mostere tos les uzaedjes k' i gn a; mins e rfondou on n' l' eploye nén; mins purade e/e-n (dj' ô bén, li mot walon corespondant å "en" francès). Pol no d' matire k' ene sacwè est fwaite, e walon on eploye purade "di" (èn ouxh di fier = une porte en fer)

Lucyin (copinercontribouwaedjes)

Gråces pol ricweraedje da Djulén. Dj' a ddja rcoridjî deus eployadjes divant voyale (so les 30 prumîs) => waire a rdire.

Lucyin (copinercontribouwaedjes)

Tot tuzant, dji vén motoit d' trover pocwè k' les dvizants do Coûtchant Walon sievnut pus di "dal" ki les ôtes. C' est on clintcha eviè Nonne et l' Coutchant ki li son "è" divént "a". c:File:Mape_eshonne.jpg.

Gn a pår sacwants mots picårds k' ont passé e walon avou ci son la, estô do "è" : cachî (tchèssî), arlochî (*èr-hossî), arnaga (*èrnègat <= fr. renégat).

Did la l' eployaedje di "dal" po on simpe "del" (çou k' dj' a lomé "simpe diterminåcion"). Fåt i mete cist uzaedje la come "disconsyî" (come linwe dins l' sinse di "lingaedje") ?

Répondre à « dal / dål <=> del, di l', då, dal »