Etimolodjeye

candjî

Bodje « årm- » ‎(« åre »), avou l’ cawete « -êye », calcaedje do francès « armée »

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
årmêye årmêyes

årmêye femrin

  1. (mot d’ militaire) institucion nåcionåle k' a sogne di disfinde on payis avou les åres.
    • Guillaume Apollinaire s' egadje a l' årmêye e 1914, et divant waire, vo l' la oficî François Duysinx (fråze rifondowe).
    • Sol front d' l' Izer, les vîs-paltots n' avént pont d' fizik, et i boutént come des ovrîs po l' årmêye Lucyin Mahin, ratournant Luc Vandeweyer, dins les memweres d’ on sôdår anverswès do 12inme redjimint, ritrové dins des Vîs papîs wårdés ås Årchives djeneråles do Rweyåme (fråze rifondowe).
    • BODSON. – Di wice rivénss, Signeur ?
      VICTÔR. – Då fén coron del tere … Dj’ a dzarté, ca dj’ so nåjhi d’ l’ årmêye. Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.21 (fråze rifondowe).
    • On côp, c' esteut l' årmêye kel rindeut patriyote;
      Il eviyive ces la ki n' loumént nos piyotes
      Et k' maneuvrént sol rowe dizo l' ouy d' on sordjant.
      Ou c' esteut l' gårde civike, kel tchôkive el corote
      Po dner plaece ås tabeurs ki fjhént des rantamplans ! Louis Lagauche, "Li ptit hierdî" (1926), p. 114 (fråze rifondowe).
  2. (mot d’ militaire) grand rashonnaedje di sôdårds po-z ataker ou disfinde.
    • Nos peres s’ ont sovint cassé l’ tiesse,
      Po sayî do rtrover l’ ritchesse,
      Ki dveut aveur sitî l’ trezôr d’ on rwè,
      K’ adschindént dvins l’ tins so nosse Mouze
      Avou ene årmêye po distrure li payis. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.177, “Es Châte” (fråze rifondowe).
    • Emile Colot, ki s’ aveut-st egadjî dins l’ årmêye francesse, si rtrouve Holandès; i rwangne si novea payis, tot rpassant pa l’ Iye Corsike; mins il î rtrouve ene djouguete, Bizete, k’ esteut avou lu e l’ årmêye Li Rantoele, l° 102, p. 19-20.
    • Charles Martel kipårtixha si ptite årmêye e sacwants gropes. Walter Schröder (fråze rifondowe).
    • Si bate årmêye conte årmêye n' est rén. Li picante odeur del poure, li foumire ki vs aveule, li brut ki vs estourdixh. On rçût s' daye ou on l' dene sins sepi...Dieudonné Salme, Li houlot (fråze rifondowe).
  3. (pa stindaedje do sinse) grande cwantité d' ene stocaesse sacwè.
    • Disconte tote ene årmêye d' adjeyants bokets d' rotchesLouis Lagauche, "Li ptit hierdî" (1926), p. 128 (fråze rifondowe).

Ratourneures

candjî
  1. siervi e l’ årmêye : siervi ene court moumint e l' årmêye diviè 20 ans, ene annêye å long tipicmint, po poleur esse rahoukî e tins d' guere.
  2. mete l’ årmêye sol pî d’ guere
  3. mete l’ årmêye sol pî d’ påye
  4. c’ est ene vraiye årmêye batowe : c' e-st on veur disdut.
  5. rindjî ene årmêye e bataye

Mots d’ aplacaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
årmêye