Etimolodjeye

candjî

Do viebe « tourbiyî » (avou fondaedje do R) avou l’ cawete « -on », çou ki dene on mot avou l’ dobe cawete « -ion ».

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
toubion toubions

toubion omrin

  1. (mot d’ meteyo) tournaedje di vint.
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
  2. (pus stroetmint) avou del poussire.
    • Les creûh’lés passît d’pôye l’êreûre à l’dilongue di l’Oûte. Vè Bomål, on les vèyév si piède èn’on toubion d’poussîre. Joseph Mignolet, Li payis des soteas (1926), p.46.Ci n' est k' on toubion d' poûssire.
  3. tournaedje d' aiwe so leye-minme.
    • A l’ aiwe ! … Å secours !... breyeut Andrî tot s’ kibatant dvins les toubions des gofes, et tot sayant d’ s’ agridjî ås cladjots do boird. Joseph Mignolet, « Li tchèsturlinne dèl Bèle Rotche, 1922, p.37 (fråze rifondowe).
  4. grosse kimelêye.
    • Agaesses kimoudreyes,
      Målureus durions,
      Çou k' endè vont vey,
      E-n on sfwait toubion !Henri Simon, "Å bourlå" (1883) (fråze rifondowe).
    • Sins zeles ki dvénreut ele e toubion ki nos khere
      Dizo l' progrès ki cmaxhe el plaece do vni médyîLouis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 110 (fråze rifondowe).
  5. (mot d’ medcén) tournaedje del tiesse.
    • I lyi a prins on toubion Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Mins tote dizeutrinne coxhe elzî dene des toubions; i n' atouwèt pus k' les waermayes et les vierteas Albert Lovegnée (fråze rifondowe).
    • Les moes d' esté, l' air e toubion l' fiestixh a poenne, li fouwire, dresseye sol måjhon, ene pire sol tiesse Joseph Docquier (fråze rifondowe et rarindjeye).

Sinonimeye

candjî

stoubion;  Loukîz a : « stoubion »

  • (tournaedje di vint avou del poussire) : damabonde

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : O90, R13

Ratournaedjes

candjî
volaedje d' air
volaedje di poûssire;  Loukîz a : stron-d'-pourcea
tournaedje d' aiwe so leye-minme
grosse kimelêye
tournaedje di tiesse

Waitîz eto

candjî

  Lijhoz l’ årtike toubion (discramiaedje) so Wikipedia