Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje vî hôt almand « tîre » ‎(« sôre »), (« manire »), (« cwålité »), adon racuzinåve avou l' vî francès « tire ».

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
tire tires

tire femrin

  1. (vî mot), (belès-letes) eshonna di sacwès ki sont del minme sôre.
    1. tot djåzant di biesses.
      • Vos poyes sont d' ene bele tire Motî Forir (fråze rifondowe).
      • Ele sont del tire di ces moxhets
        Ki s' tinèt hôt cwand veyèt kesse,
        Po fé tant mî l' plonket sol biesse— "Pasquèye so l' caractére dès mâlès feumes", 1640; dvins "10 pièces de vers sur les femmes et le mariage",Jean Haust, 1941, p.86 (fråze rifondowe).
      • Cwand ene feye des cmeres di cisse tire
        Cactèt eshonne, on n' ôreut nén
        Li diåle mi fût, hoûler l' tonire ! — "Voyaedje a Tchôfontinne" (1757), ake II, sinne IV (fråze rifondowe).
    2. tot djåzant di djins.
      • Mi ancyinne esteut motoit d' cisse tire, et tot m' riveyant peneus, ossu peneus k' davance, ele s’ årè dit : « k' i n' valeut nén les poennes di m' riloukî ! »Joseph Vrindts, "Racontules et råtchåds" (1920), p.137; "On fîr boquèt" (fråze rifondowe).
      • Mins les walons di m' tire, voess, è n' a plus…Joseph Mignolet, "Fleûrs d’osté" (1931), "Tchantchet" (fråze rifondowe).
      • Cwè k' on soexhe tertos del minme tire,
        On passe pa bén des trôs d' filire
        Po fé s' trawêye, inmer, mori !Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 103 (fråze rifondowe).
  2. (vî mot) sôre.
    • Ele è diront d' totes les tires,
      Eco fåt i k' on les aide dire — "Chanson sur les jeunes filles"; dvins "10 pièces de vers sur les femmes et le mariage", Jean Haust, 1941, p.36 (fråze rifondowe).
  3. cwålité.
    • Do vén del meyeuze tire Motî Haust (fråze rifondowe).

Mots vijhéns

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Sipårdaedje do mot

candjî

w. do Levant

Ratournaedjes

candjî
eshonna di sacwè ki s' avizèt
djins atnants k' ont-st e comon des caracteristikes djenetikes
sôre di biesses dvins ene indje
cwålité