Etimolodjeye

candjî

S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « ramon », el pout stitchî vaici.

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
ramon ramons

ramon omrin

  1. usteye ki sieve a schover, dins l' tins fwaite avou des rames di beyôles u di djniesse, u ôte tchoi, po rnetyî broxhirmint al tere, u ôte pårt.
    On fjheut minme des ramons d' grete-cou.
    Gn aveut ene martchande di ramons ki passéve.
    Avou li strin d' swele, on fjheut des ramons po netyî les fors et po fé les rantoeles dins les ståves (L. Boulard).
    Il a-st arivé so on flaxhisse di bôles po fé des ramons.
    Å moes d' fevrî, on côpe les bôlîs et les oizires, et on fwait des ramons. Louis Piron (fråze rifondowe).

Ratourneures

candjî
  1. cawe di ramon mantche.
    Les macrales alént a tchvå so ene cawe di ramon.
    Il a des bresses come des cawes di ramon, Simon (vî cråmignon). rl a: discawer.
  2. ramon d' naivieu rame di naçale.
  3. rame di ramon fene coxhe del tiesse do ramon.
  4. on roed ramon; u: on stocou ramon: ramon ki les rmes sont cåzu evoye, et k' on prind po bouter evoye des brôs, di l' ansene.
  5. ramon d' sôrcire hamustea (canistea).
  6. novea ramon sakî k' est novea u ki fwait ene sacwè d' novea dins on mestî, en ene plaece.
  7. les noûs (u les noveas) ramons schovèt voltî u: on novea ramon ramone todi bén u: les noveas ramons ramonnut voltî u: novea ramon schove voltî cwand ene sakî vént d' comincî ene nouvele bouye, i l' fait bén, èt minme des côps trop bén, sovint po s' fé bén vey.
  8. novea mwaisse, novea ramon novea maisse, novea xhuflet°.
  9. Il est roed come on mantche a ramon il est tot roed.
  10. ndaler pixhî sol ramon aler fé des coratreyes disk' al måjhon di s' monkeur, cwand on n' a nén co si intrêye (ca les ramons estént sovint leyîs dvant l' ouxh).
  11. esse maryî sol cawe di ramon esse raclapé (êye).
  12. broûler les ramons djeu des efants do payis d' Måmdey al Sint-Mårtén, ki loyèt des ramons di djniesse après ene grande pîce, et-z î mete li feu en ene gådrêye.
  13. atraper u aveur do ramon esse ridoblé (êye), batou (owe) pa ses parints, si feme (si ome).
  14. el mantche est evoye vir après l' ramon u: c' est l' mantche ki cache après l' ramon u: i n' fåt nén taper l' mantche après l' ramon i n' fåt nén evoyî ene sakî vey après onk ki n' rivént nén, si vos n' estoz nén seur ki n' dimorrè nén evoye avou lu.

Parintaedje

candjî

Mots vijhéns

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
usteye ki sieve a schover
cawe di ramon
  •   Francès : manche de brosse
ramon d' sôrcire
novea ramon
esse maryî sol cawe di ramon
  •   Francès : être, vivre en concubinage
atraper, aveur do ramon
  •   Francès : recevoir du (des coups de) rouleau à tarte