parey
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « pariculus »
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /pa.ʀɛj/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pa.ʀɛj/
- Ricepeures : pa·rey
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | parey | pareys |
femrin padrî | pareye | pareyes |
femrin padvant | pareye | pareyès |
parey omrin (come addjectif djondrece, todi metou padrî l’ no)
- ki est l' minme.
- Tot-z oyant ene afwaire pareye
Si mame telmint ewarêye
Tuza sol côp fwait
C' est seur on macrea
— Emile Lambert, Les pelakes (fråze rifondowe). - Ca dji crexhe, cwand dji voes des pareyès afwaires — Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «w:Li savtî», 77-143 (fråze rifondowe).
- N’èst-ce nou toûrmint, çoula, dè k’hiyî s’rôbe di sôye
Tot passant pol bocå d’ine håye?… Ah ! si m’papa
Sét måy qui dj’a fêt dès parèy’s djeûs…
— Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.103. - Pol ci k’ a l’ tiesse plinne di pexhreye,
Ci n’ est rén do fé ene voye pareye,
Adon cwand on n’ fwait k’ do tuzer,
Les eures endè vont totes seules
Et nost ome tuzéve tot do long— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.8, “Ine Mâle Journêye” (fråze rifondowe).
- Tot-z oyant ene afwaire pareye
Ratourneures
candjî- on parey a mi
- parey ki, tot parey ki
- tot parey : ossu, del minme manire
- On curé, ki passéve par la tot djhant ses oremusses, l' avize mins i fwait l' grand toû. Li mårlî k' el shujheut d' å lon, li voet tot parey mins... hay evoye, sins fé shonnance — André Henin (fråze rifondowe).
- tot fén parey: totafwaitmint l' minme
Mots d’ aplacaedje
candjîParintaedje
candjîSinonimeye
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
- pareie : 212
Ratournaedjes
candjîSustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
parey | pareys |
omrin
- sacwè k' on pour rmete a ene ôte
- Nos avans minme on pisson
Qu'e-st on fameus disterwitch
I tchante e totes les såjhons
Ca gn a nou parey a Lîdje. — François Barillié, divins Li camarad′ dè l'joie, 1852 (fråze rifondowe). - Po s' dispierter, çoula, dji n' cnoxhe nén d' parey — Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «w:Li savtî», 77-143 (fråze rifondowe).
- Mi, abandner vosse pere avou on parey ? — Henri Simon, "Janète" (1911), (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.157 (fråze rifondowe).
- Nos avans minme on pisson
Mots d’ aplacaedje
candjî- sins parey.
- One rivålité opôze binvite lès deûs coks. On djoû, divant li poyetrèye rapoûlêye, leû mon-keûr va fé s’ tchûse, mins, å moumint qui l’ poye aléve djåzer, on-z-oya ‘ne brèyåde sins parèye !— Jean-François Renkin, So l' ancènî, 1894.
Ratournaedjes
candjîparey
- Francès : équivalent (fr), pendant (fr)