Etimolodjeye

candjî

Calcaedje do francès « étranger »; çou ki dene on mot avou l’ cawete « -ir » (sorwalonde avou -IN- pol calcaedje do francès -AN-).

Prononçaedje

candjî

Sustantif 1

candjî
singulî pluriyal
omrin etrindjir etrindjirs
femrin etrindjire etrindjires

etrindjir omrin

  1. djin d’ èn ôte payis.
    • Pocwè a t i falou k' èn etrindjir ki vs n' avîz måy veyou, vinaxhe distrure tos les beas tchesteas ki dj' aveu basti por vos ? Joseph Mignolet, "Li vôye qui monte" (1933), p.30 (fråze rifondowe).
    • T’ aveus ls etrindjirs ki dvizént e walon eyet ki nos fjhént des clignetes. Raymond Honoré.
    • Cwand po fé s’ veye, il a cwité, c’ esteut po divni l’ etrindjir. Guy Fontaine.
  2. (pus stroetmint) djin d’ èn ôte viyaedje.
    • I s’ maryî avou ene di Loyî, louke on pô, ene etrindjire.
    • Gn aveut cåzu k’ des etrindjirs al dicåce.
    • Djamåy èn etrindjir ni serè mwaisse droci.
    • I vôreut divni mayeur et ci n’ est k’ èn etrindjir.

Ratourneures

candjî
  1. èn etrindjir ki s’ a vite metou avå (u avou) les djins : ki s’ a rade abitouwé ås dujhances do payis.
  2. grand etrindjir u etrindjir d’ å lon : onk d’ èn ôte payis, ki n’ conoxhe rén des dujhances, eneviè èn etrindjir d’ on viyaedje a costé.
    • I plantéve ås raecenes come on grand etrindjir.

Ratournaedjes

candjî
djin d’ èn ôte payis
djin d’ èn ôte viyaedje
èn etrindjir ki s’ a vite metou avå les djins

Sustantif 2

candjî

etrindjir omrin todi singulî

  1. tos les payis d’ ådfoû.
    • Il a viké lontins a l’ etrindjir.
    • On saveut s’ amuzer tchaeke divins ses pårotches
      Et nos n’ kinoxhéns nén çou k’ c’ esteut d’ l’ etrindjir.
      On n’ aveut nén come ouy gros pougns et stroetès potches. Joseph Vrindts, « Bouquets tot faits » (1893), « Ine copenne so l’vîx et l’novai Lîge» p.128 (fråze rifondowe).
    • Et portant dji so fir
      Cwand dj’ so-st a l’ etrindjir
      D’ aveur divins m’ gozî
      Des mots doûs come a Vervî. — tchanson, (sourdant a recråxhî).

Notule d’ uzaedje

candjî

Sovint avou a l’ padvant.

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
tos les payis d’ ådfoû

Addjectif

candjî

etrindjir

singulî pluriyal
omrin etrindjir etrindjirs
femrin etrindjire etrindjires
  1. k’ a a vey avou on payis d’ ådfoû.
    • I cåze bén cwate langues etrindjires.
    • I n’ vout nole bire etrindjire.
    • Totes nos belès båsheles a l' amoureus sorire,
      Ont tant cpicî nos cours cwand nos avéns vint ans,
      K' on n' poleut les rovyî po des båjhes etrindjirs,
      K' on n' poleut si fé cwite di leus ouys si blamantsLouis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 118-119 (fråze rifondowe).

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C8