@Srtxg Loukîz a : Copene:dismepréjhî.
Sujet sur Uzeu copene:Lucyin
Gn a ene grosse kesse vola. C' est mî del forbate vaici (u so Berdelaedje, mins ça respond purade ciddé).
Udonbén: on rfond meprijhî = dismeprijhî= dimesprijhî (?) al pus lådje oyowe => meprijhî, dismeprijhî, dimesprijhî...
Udonbén, on l' raloye a préjhî k' a stî rfondou avou on w:cåzu betchfessî é, paski n' estant bén vicant dins les motîs ki sol payis d' Lidje, avou l' cogne préhî. => mepréjhî; dismepréjhî, dimespréjhî.
A decider cial et asteure.
Å ratourner les såmes, "préjhî" rvént tofer et sovént eyet coranmint. Adon les ôtes mots vormint walons ont l' minme bodje. Çou qui dj' mete eto esès såmes, c'est "mespréjhî" avou "s".
Etimolodjicmint ça vént do minme, mis i m' shonne k' i gn a-st avou on ridaedje etur li sinse di "préjhî" et s' famile eyet "(di)meprijhî" (=nén aconter ene sakî).
E francès eto, "aprécier" a-st on bodje différint di "mépriser, priser"
E castiyan portant, c' est tofer li minme: "apreciar, despreciar, menospreciar"
Dj' a les pinses (djel rissin insi todi) "mespréjhî" ça sereut purade må préjhî (=må estimer l' valeur d' ene sacwè, må estimer l' pris); dismetant di meprijhî, dismeprijhî c' est èn nén aconter ene djin.
Sol DTW, les mots k' ont des disfondowes avou *préhî c' est tofer des sins d' estimaedje d' on pris;
Dj' a cmincî a loukî les disfondowes di "meprijhî" ersè (dji n' a waire li tins ci moes ci, c' est l' hôte såjhon a l' ovraedje). Pol moumint, ns avans:
mèprîjî [C106]; mèprijî [O4]; mèprizè [C8]; mèprîzer [E170,S117]
ça fwait: cognes walones so Nameur et l' Coûtchant <> cognes francijheyes so l' Basse Årdene ET LIDJE !!!, çou ki shonne mostrer ki les deus mots n' sont nén loyîs dins l' "consyince linwistike" (a Lidje: "préhî", pår walon et "mèprîzer", calcaedje do francès). Dji sayrè di radjouter des motîs dmwin (plait-st a Diu, si on vike co), et vey les disfondowes avou di-.
Po les djivions a ritni (betchetes dimes-, disme-, dime-) , on pôreut (motoit) vey e minme tins dismefiyî / dimesfiyî / dimefiyî (et acertiner, s' il astchait).
cognes a mitan walones so Nameur et l' Coûtchant; li betchete walone divreut esse mes-.
Po çou k' et del betchete, çou ki dj' rissint l' pus walon c' est "d(i)mes-"
- betchete "mes-" (=måva, moens, contråve)
- betchete "d(i)-" (rafoircixhaedje)
C' est insi å Levant po "d(i)mesfiyî" (=vormint nén s' fiyî)
Å Coûtchant i gn a-st on clintcha a-z eployî dis- po les deus; mins dji freu ene diferince si possibe (et copurade si c' est aspoyî pa des disfondowes) etur "d(i)-" = rafoircixhante betchete (come dins d(i)bout (= vormint l' bout), d(i)fén (= vormint l' fén),...) eyet "dis-" = contråve (come dins disfé, distrure (= contråve di construre), dismete, ...)
Mins, po "meprijhî", come vos l' dijhoz, li "consyince linwistike" ni l' aloye nén a "préjhî"; mins purade on calcaedje (ene miete walonijhî) do francès "mépriser".
"d(i)meprijhî" lu est n' est nén on calcaedje, mins basti so "meprijhî", avou ene betchete "d(i)-" di rfoircixhaedje.
=> dji sereu po ri-rfonde "dismeprijhî" eviè "d(i)meprijhî"; ça shureut eto mî les disfondowes (dèsmèprîjî [O0]; dimèprîji [C1]; dèmèprîjî [O0,O3]; dèmèprijî [O4])
E200: tos francijhaedjes po "meprijhî": mèprîzer, mèpris, mèprîzâbe, mèprîzant, méprîze <> tos mots pårmint walons po "préjhî": préher, préhadje, préhâye, préheûr, préh'rèsse
"Mes-" et "me-" sont des cognes do minme, tot come "dis-" avou "di-". I m' shonne eto ki l' walon inme bén les "s", min nén deus côps d' shûte. Dji rcoridjrè ezès såmes mes "mespréjhî" a "mepréjhî".
Sol DTW i n' a k' troes familes di mots ki cmincèt avou dimes- ou dismes ou disme- ou dime- :
- d(i)mefiyî / d(i)mesfiyî (dobe rifondowe)
- d(i)mesbridjî
- dismeprijhî (dèsmèprîjî [O0]; dimèprîji [C1]; dèmèprîjî [O0,O3]; dèmèprijî [O4]; ki dji sereut po ri-rfonde "d(i)meprijhî")
(les ôtes c' est "dis-" ou "d(i)-" avou on bodje ki cmince avou "me...")
gn a eto, avou on maxhaedje di di- et me(s)-: dizindjner (= duzingner S117 = dimezindjner = dimèzingnè S27). = touwer tote li viermene, tos les crouwås ki rcrexhèt. Dj' elzès va mete, ricopyîs di S117, cwand dj' årè l' tins.
Adon:
- nén loyî les bodjes préjhî (pår walon) et meprijhî (calké).
- dimeprijhî: oyi, betchete d(i)- rafoircixhant l' betchete me- w:Betchete_di-#Rifondaedje_des_mots_avou_l'_betchete_di
- préjhî, dispréjhî (C106), mespréjhî (= må estimer on bén) (noûmot trové ciddé ådzeu)
Dji louke co des motîs, li C106 a 9 royes po dimeprijhî. Totes les 4 fråzes sont avou spotchaedje del betchete d(i)-. Gn a 3 parints -aedje, -ant, -eu.
Dji n' aveu nén tuzé ki mes- divént mez- pa dvant voyale... mins nerén, i n' aveut nou mot avou dimez- e DTW.
Avou "d(i)mezindjner" (dobe betchete d(i)+mes; sinonme di "dizindjner" (betchete dis-)) ça fwait 4 familes di mots avou l' dobe betchete d(i)+mes
1. I fåt wårder tot çou ki n' est nein cpris pa ene régue. Tos les "dis-", "di-", "me-", "mes-". Dj' ô bén, avou l' bodje "prijh-" Dandjreus elle a stî prijhe foû do francès, poy elle a stî rwaloneye so des ôtes modeles (prise/prijhe, brise/brijhe).
2. I n' fåt nén espaitchî des modêyes ki vont co pus lon å rwaloni on mot. Si rinde conte (dedja pa ene seule di djin) ki mépriser vént d' priser (pretiare), c' est l' consyince linwixhe eto.
Come dj' a sovint dit, li rfondaedje si fwait aprume tot loucant l' walon come il est dins les motîs do 20inme sieke, et (e 5inme u 6inme pôzucion) les etimolodjeyes u les lingaedjes vijhéns.
Avou l' bodje "préjh-", on a dispréjhî ki pout esse a pô près li piron-parey di dimeprijhî (dji radoute les sinses la sol DTW). (C106: disprîjî; cial, on prind li bodje lidjwès so on mot acertiné e namurwès.
A! Gilliard (C106) mete les 2 viebes: mèprîjî + (ôte hagnon) mèprîzer (avou l' parintaedje po les 2).