dobler
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.dobler [v.c.] (codjowaedje)
I. [v.c.]
1. fé a dobe, rinde dobe. Dji dobele li pas po vs shuve. Avou ç' pitit comiece la, vos dobelroz vos rivnowes. I dobele si mijhe. I fåt k' i dobele l' ebalaedje.
- Awureuzmint k’ l’ amour dobléve vos foices, fré Andrî. — Joseph Mignolet, « Li tchèsturlinne dèl Bèle Rotche, 1922, p.39 (fråze rifondowe).
F. doubler.
2. mete ene dobleure a (on mousmint). Dj' a stî fé dobler m' paltot po l' ivier. F. doubler (un habit).
- Adon, sol pindant d’ ene hourêye,
I m’ shonna vey adschinde doûçmint,
On poyou bonet so ls orayes,
Ene pelisse catchant bresses et mwins,
Des solés doblés po tchåsseure
Grand, maigue et setch— Martin Lejeune, "L’iviêr èt l’amour" (fråze rifondowe).
- Adon, sol pindant d’ ene hourêye,
3. ridobler (bouxhî so ene sakî a grands côps). Vos seroz doblé d' vosse pere. rl li sinonimeye. F. rosser, étriller.
4. ricmincî (ene anêye) a scole. I dobele si reto.
5. emantchî. I s' a fwait dobler come on gamén. rl li sinonimeye. F. duper.
6. (mot d’ colebeu) (mot d' cinema) cåzer ådzeu del vwès d' onk ki tchante, å dzeu do cåzaedje d' on fime dins èn ôte lingaedje. Didier Boclinville a doblé Bécaud dins "Nataleye".
II. [v.s.c.]
1. fé ene sacwè a dobe, divni l' dobe pus gros. Dji so seur k' il a doblé dispoy ayir. dobler d' vitesse : mete des gåz. F. accélérer. dobler dijh côps : aveur dijh côp ostant. F. décupler.
2. tcherwer tot rtournant l' yebe (ovraedje d' on brabant, dabôrd k' avou les eraires, on leyive vey tos des rnåds).
Disfondowes: dobler, doblè, doublè, doubler.
| dobleure [f.n.]
1. (d' on mousmint) deujhinme coûtche di stofe (sovint pus fene) k' on mete do dvintrin costé d' on spès mousmint, po k' i soeye pus tchôd u pus doûs. Fåreut rakeude li dobleure di m' cazake. F. doublure. esse trop fén po l' dobleure : dijhêye po onk (ene) k' est malén come on séndje, k' on n' såreut djonde. F. matois. fén conte fén fwait mwaijhe dobleure; u: fén conte fén, i gn a pont d' dobleure; u: fén conte fén, i n' fåt pont d' dobleure : ene bate di dvize (u politike) di deus sûtis bateus dimeure sins bele wangne; eto po onk ki s' croet malén, et vs voleur djonde, po lyi dire ki vs estoz ossu malén k' lu. Franwal: ahåyant po: "à malin, malin et demi". Ça n' mindje nén l' dobleure di vosse tchimijhe : ça n' vos rgåre nén. F. mêlez-vous de vos affaires.
2. volêye di côps (po coridjî èn efant, dins ene apougnåde, evnd.). F. raclée, tripotée, rossée, trempe. fote ene dobleure : bate comifåt. Il a fotou ene dobleure å råpén, et k' i ndè pleut rén. ramasser, atraper, aveur, riçure ene dobleure : esse batou comifåt. ene dobleure di Diè l' pere : ene foite dobleure. Franwal: ahåyant po: "raclée mémorable".
3. pierdaedje sins rispiter a ene lûte, ene bate, ene guere, on match di fotbal. Il a atrapé ene dobleure ås cwåtes. Après l' dobleure ki les Prûsyins ont yeu e 1918, Måmdey a polou ridivni bedje (W. Seffer). Ça fwait k' c' est ene victwere po les Spådwès et ene dobleure pol Prince-Eveke (Afwaire des djeus di Spå). F. défaite, échec cuisant, déconfiture.
Disfondowes: dobleure, doblore, doblare, doblûre, doublûre, doublure.
| doblaedje [o.n.]
1. metaedje a dobe, divnaedje di deus côps pus d' pus. Dji n' so nén pårtizan des doblaedjes di djournêye. (ramexhné pa J. Coppens).
2. fijhaedje d' ene dobleure (a on mousmint). El doblaedje d' ene estofe.
3. (mot d' colebeu) wadjeure a dobe so on colon. Dji metrè vint francs å doblaedje.
4. (mot d' imprimeu) mårcaedje d' ene ombrire dirî les letes.
5. dijhaedje, termetant k' on-z ôt ene mwaisse tchanson, di paroles diferinnes, sovint po fé rire. Li deujhinme plake d' ôr di l' istwere do CD e walon, ci fourit on doblaedje e walon di deus tchansons francesses foirt conoxhowes, adjinçné pa Didî Boclinville e 2000. F. duplex.
6. dobleure (volêye di côps).
Disfondowes: doblèdje, dobladje, doblâdje, doubladje, doublâdje.
| dobleu, dobleuse u dobelresse [o.f.n.] li ci (cene) ki dobele e scole. C' est on dobleu k' est l' prumî d' nosse sicole. Li dierinne, c' est co ene dobleuse. I gn a troes dobleus dins l' classe di m' gamén. F. redoublant, doubleur.
| doblé [o.n.]
1. (mot d' cinsî) tere k' a stî doblêye (tcherwêye avou on brabant). Å roter lontins so des doblés, on-z-est moirt nåjhi. F. guéret, labouré.
2. å djeu, wangnaedje deus pårts en erote, mårcaedje di deus gôls onk so l' ôte. On va po djouwer l' doblé. F. doublé.
3. coûtche d' ôr u d' årdjint metou so on bijou. C' est des pindants e doblé. F. plaqué (or).
| doblêye [f.n.]
1. dobleure (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). rl li sinonimeye.
2. sounaedje di deus clotches eshonne. I sounéve dedja a grandès doblêyes, et dji n' esteu nén co abiyî. F. volée (de cloche).
Disfondowes: doblêye, doblée, doubléye, doublèye.
| doblet camizole sins mantches, avou do vroûl, et ene dobleure di fene toele, ki les cinsîs metént voltî dinltins. On dit eto: coislet. F. veste, gilet.
Disfondowes: doblet, doublet.
| doblete [f.n.]
1. (mot d' cwårdjeu) dobe (fijhaedje di tos les plis). Ké bea djeu ! c' est po ene doblete ! Il ont yeu troes dobletes so leu pårteye. F. vole. fé (ene sakî) doblete : wangnî conte lu, sins k' i ramasse on fayé pli. Nos les avans fwait doblete. On dit eto: fé dobe.
2. wangne di deus pårteyes ene so l' ôte, di deus matchs en erote, mårcaedje di deus gôls, touwaedje di deus djibîs d' on seu côp d' fizik. Nos lzî avans fotou ene doblete å couyon. F. doublé.
3. sôtaedje al coide, avou deus gamenes ki sôtèt ene après l' ôte avou l' minme coide.
| dobelmint [o.n.] doblaedje (mopliyaedje pa deus). F. doublement.
| doblon [o.n.] (mot d' linwincieus)
1. ratourneure la k' on dit deus côps l' minme sacwè avou des mots diferins. "Po dire li veur et l' vraiy", c' est on doblon.
2. mot ki vout dire parey k' on mot k' egzistêye dedja. "dj' estans", c' est on doblon di "nos estans".
Bodje:
Parintêye: