Sujet sur Uzeu copene:Lucyin

@Srtxg

Bondjoû Lucyin,

Vos djhoz tch(i)validîs (2018-2019), Waelsch el ricoridje tch(i)vådîs (2021).

On fé cwè del cawete -idî ?

@Waelsch

Dji n' croe nén k' on poye fé del parintêye del cawete -å sins candjmint d' voyale.

Li parintêye naturele di "tchivå" est mostrêye pa atchvaler => tchival- + cawete -idî (vos l' avoz respliké come simpe cawete) => tchivalidî

Li cawete est bén -idî, come dins tos les ôtes lingaedjes (vey Wikt:en:-idae).

I gn a ddja on bon paket d' mots k' l' eployèt (nén todi des calcaedjes d' on sfwait mot francès, pa côps c' est fwait so on no d' biesse walon + -idî, dnant on mot diferin do ci e francès) sol DTW i gn a ddja : araegnidî, åwidî, bascolidî, coirvidî, frindjidî, tchivalidî; dj' a eto veyou tchetidî.

tch(i)vådî n' est on construjhaedje standård, pocwè -dî, ça vénreut d' wice ? (dismetant ki -idî est on calcaedje d' ene cawete bén atesteye e biyolodjeye). et pocwè l' fén do mot dimeurreut -å adon k' normålmint li "l" sipite cwand on radjoute ene sacwè pa drî ?

Di pus, a vey li mot tch(i)vådî, on l' pôreut comprinde come li cawete -î des mestîs; motoit on sôdård a tchvå, come dins grenådî, brigådî ?

 -idî, come dins tos les ôtes lingaedjes

bén,... nén tos... e castiyan, c' est purade on derivaedje latén (-idae vént, lu, do grek) -ino (li minme ki l' walon -in; vey bovrin (eto cial)) : equino, suino, bovino, ovino, felino,...

Damadje k' on a rfondou tchivålet sins candjmint d' voyale (decidé 2017-12-15, DTW) plamour ki c' est tchivolet dins E1. Li prononçaedje /oː/ s' a stindou foû di si aire naturele come betchfessî å: insi, a Bastogne, la k' c' est tos /aː/ on s' atindreut a "tch(u)vâ". Mins c' est tch(u)vô. Por mi, c' est paski les martchands di bons gros tchvås d' trait vinént do Hinnot et do Roman Payis (raece di tchvå d' trait bedje, u braibonî). La k' il avént ddja des gros tchvås et prononcî "â", come e l' Hesbaye lidjwesse, li disfondowe est "dj'vâ" (tecses da Marcel Hicter). "tchivolet" a l' air d' esse on forcoridjaedje di bordjoes d' Lidje enondé soeye-t i po xhiner l' francès "chevaux", soeye-t i po rcandjî on -a- k' i pinsént vervîtwès (la k' "des payes" = des poyes).

Dji sereu d' nozôtes, dji "rdisrifondreu" a "tchivalet"

Li voyale est coûte pattavå: tchivalè [C8]; tchivolèt [E1,E170]; tchuvalet [S117]; tchivalet / tchvalè [C8]; tchvalet [S117]; tchvolèt [E1]; dj'volèt [E170,G205].

C' est ene coûte voyale, mins i gn a eto assez sovint des "o" (motoit bén, come vos l' dijhoz, pa assaetchance avou l' prononçaedje di "tch(i)vå").

I gn a ene pitite pougnêye di mots avou on spårdaedje a/o; metans pårotche, axhårer,...

ça m' choke moens on "å" ki pout esse prononcî "o" (court), ki "diåle" k' est longou mins måy prononcî "ô" (todi "a" ou "â")

c' est des mots råles; c' est come on vout; li bea costé do DTW, c' est k' on pout aler vey cwè cwand on l' sicrît.

Po diåle, gn a tolminme des å + au :

• diåle : E1, O101, Bour 545
• djåle : E1 (a « diâle »)
• diaule : VSG1 (881, p. 128)

*tchivålidî so l' esplicant motî d' l' Aberteke (dj' a yeu l' minme "reflecse" ki Djôr diviè 2002) (a moulet: https://moti.walon.org/dicc_esplicantM.html#MOU