Walon (Rifondou) candjî

Etimolodjeye candjî

Do viebe « viker », (avou les rîles di scrijhaedje do son K) avou l’ cawete « -ant ».

Pårticipe prezintrece candjî

vicant (nén candjåve)

  1. pårticipe prezintrece do viebe « viker ».
    • C’ est e vicant avou les djins k’ on aprind leu lingaedje.

Addjectif candjî

singulî pluriyal
omrin vicant vicants
femrin padrî vicante vicantes
femrin padvant vicante vicantès

vicant omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

  1. k' est e veye.
    • Èn efant bén vicant.
    • Dj' a yeu vosse fré vicant, mins il a morou l' londmwin.
    • Il a prins e s' mwin ene sori tote vicante
    • Les macrales estént broûlêyes vicantes.
  Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
  1. sipitant(e), dispierté (-êye), bén poirtant(e), haitî (-eye).
    • On rifjheut des sminces di crompires dins des belès plantes, bén vicantes (M. Anselme).
    F. vif (ive), éveillé(e), sain(e).
  2. avou bråmint do ndalaedje. F. animé(e), prospère.
  3. dedja monté (-êye) d' avance, tot djåzant d' ene måjhon, d' on stane, d' ene astalåcion.
    • Li måjhon a-st arivé tote vicante, dj' ô bén les cwate meurs so on tchår.
    F. pré-monté(e).

Ratourneures candjî

  1. dji nel vout pus vey, di m' veye vicante : dji nel vou måy pus vey.
  2. fé vicant : gn aveur do ndalaedje.
    • Il a todi fwait vicant a Lidje.
    Franwal: ahåyant po: "y avoir de l'animation, de la circulation".

Parintaedje candjî

Ortografeyes candjî

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Sustantif candjî

singulî pluriyal
omrin vicant vicants
femrin vicante vicantes

vicant omrin

  1. djin k' est e veye.
    • Gn a les vicants et gn a les moirts.
  2. bén dispierté (-êye), sipitant(e) djin.
    • C' est ene pitite vicante, saiss, vosse crapåde.

Ratourneures candjî

  1. Kî n' a pupont d' aidants ni conte pus dvins les vicants : li ci ki n' a pus nou liårds, on n' l' aconte pus.
  2. Les curés magnèt les moirts et ls avocåts les vicants : c' est tchir di s' fé eterer, et d' aler å tribunå.
  3. On bon vicant, ene boune vicante : onk, ene ki reye voltî, k' inme bén magnî, bén viker.
  4. Ça n' arive k' azès vicants : dijhêye cwand on-z a trop boevou, u magnî, et k' on-z est malåde.
  5. dierin vicant : li ci ki mourt li dierin dins on manaedje.
  6. å dierin vicant les béns : clawe di lwè ki fwait ki, dins on manaedje, li ci ki vike li dierin erite otomaticmint d' tos les béns do ci ki mourt li prumî.
  7. I s' ont maryî å dierin vicant tos ls efants : (mocreçmint) dijhêye po deus pôves ki s' marièt: li prumî ki mourrè n' årè nou bén a leyî a l' ôte, foû k' les efants.

Sustantif candjî

vicant omrin

  1. di s' vicant: tins k' on vike, tins di s' veye.
    • I lzî a dné tos ses tchamps di s' vicant.
    • Èn dene nén çki t' as di t' vicant.
    • Les parints ont fwait les pårts di leu vicant.

Ratournaedjes candjî

  • F. vivant, vif (ive).