Dobès rfondowes
vicåreye   vicreye

Etimolodjeye

candjî

Acmaxhaedje di « vicairreye » (paymints a on vicaire) eyet « viker ».

Prononçaedje

candjî

Disfondowes: vëkaîrîye, vicanri, vicâreie, vicåreye, vicårèye, vicårêye, vikérîye

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
vicåreye vicåreyes

vicåreye femrin (cåzu todi singulî)

  1. durêye del veye.
    • Il a yeu ene påjhire vicåreye, ene bele vicåreye.
    • C’ est la k’ dj’ a passé m’ vicåreye.
    • Oyi, l’ arivêye di nosse pitite feye, çoula oyi, dji m’ endè rmimberrè tote mi vicåreye. Pablo Sarachaga.
    • Ki l' vicåreye est bén amere :
      Sereut ç' veur k' on-z î sofere tant ?Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Dj’a dîh-ût ans", tome 43, p. 143 (fråze rifondowe).
    • Ni pinsez vs nén k’ el vicåreye
      I gn a djourmåy des brouweurs
      Ki fjhèt k’ on rote sins vey,
      Et k’ on s’ cwirt scheure. Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Brouheûr », p.48 (fråze rifondowe).
    • Li vicåreye est on tier k’ i fåt monter dressî, et l’ ridischinde so s’ cou. Henri Forir (fråze rifondowe).
    • On côp k’ vos l’ åroz tchoezi, payî, et k’ vos l’ åroz a vosse mwin po l’ rapoirter e vosse måjhone, li cocmwår comince ene vraiye vicåreye. Émile Gilliard (fråze rifondowe).
  2. (pus stroetmint) veye, veyowe come ene sacwè k’ i fåt viker, mins k’ a stî decidêye d’ avance pa ene Foice Dizeutrinne.
    • Bawaite : ci n’ est l’ difåte da nolu ; c’ est djusse li vicåreye ki t’ berlondje a håre et a hote, ki t’ moenne al disgoviene ey al disblouke; èn ti va sortot nén tchôker el tiesse ki t’ pôreus candjî åk a ça ! Lucyin Mahin.
  3. laid pôve vicaedje.
    • Mareye esteut pé k’ Lucifer,
      D’ ene grete, ele endè fjheut ene plåye !
      Si bén k’ on djoû, nåjhi, rpaxhou,
      D’ etinde todi l’ minme vicåreye,
      Djan-Pire prinda ses djambes a s’ cou. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.40, “Qui fait mâ trouve mâ” (fråze rifondowe).
    • vicåreye, oyi ké vicåreye, ké veye k’ on vike ! Vincent Delire (fråze rifondowe).
    • Nosse vicåreye, ci n’ esteut nén ene veye. Lucyin Mahin.
    • Li vicåreye, c’ est ene sacwè scrîte pa Kafka, avou les imådjes da Dali. Pablo Sarachaga.
  4. veye (disdut, derame).
    • Kéne pôve vicåreye k’ il ont moenné del nute. Henri Forir (fråze rifondowe).
  5. (djustice) droet d’ poleur viker tins di s’ vicåreye dins ene måjhon k’ on-z a vindou, dins l’ ratourneure : aveur li vicåreye e.
    • Il ont co l’ vicåreye e leu måjhon.

Ratourneures

candjî
  1. po s’ vicåreye : po s’ veye durante.
    • Il a yeu l’ måjhone po s’ vicåreye.

Parintaedje

candjî

Mots vijhéns

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
durêye del veye
veye decidêye d’ avance pa ene Foice Dizeutrinne
laid pôve vicaedje
veye (disdut, derame)
mot d’ djustice