schapé
Walon (Rifondou)
candjî
| Ordinairmint | Dirî cossoune s’ on prononce /sk/ |
|---|---|
| schapé | eschapé |
Etimolodjeye candjî
Do viebe « schaper » avou l’ cawete « -é »
Prononçaedje candjî
Loukîz a : « schaper »
Pårticipe erirece candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | schapé | schapés |
| femrin | schapêye | schapêyes |
- pårticipe erirece omrin do viebe del prumire troke: «schaper»
- Ça m’ a schapé del mwin. — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
- Tot l’ grand cadåve abiyî d’ gris a triyané des pîs al tiesse. Il a co låtchî on rôguion ; pu, i s’ a distinglé come on rsôrt k’ a schapé. — Willy Bal, divins Warum Krieg ? (fråze rifondowe).
- Li conte Hinri est acsût di troes traits d’ årbalesse, mins est schapé pa ses sôdårs. — Lucyin Mahin.
Ratournaedjes candjî
Addjectif candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | schapé | schapés |
| femrin | schapêye | schapêyes |
- foû dandjî.
- Ci côp cial, il est schapé — Louis Remacle (fråze rifondowe).
- Dj' estans schapé: la ene oto ki nos va tcherdjî.
- foû d' ene maladeye.
- Li docteur l' a sognî; il est schapé asteure — ALW 15 sol medcene (fråze rifondowe).
- Après l' prumire acseure del maladeye, li docteur n' aveut nén tourné åtoû do pot: «Po ç' côp chal, il est schapé, lyi aveut i dit. Mins dji n' vos vôreu nén dner des fåssès idêyes, ça l' pout rprinde a tot moumint» — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- (mot d' ciclisse) padvant l' ploton, dins ene coûsse a velo, tot djåzant d' on coreu.
- Cwand el trope amoennêye pa Sagan eyet Van Avermaet a stî presse di ratraper les ût coreus schapés dispu l’ matinêye, ebén no Walon a fwait on foircigne a tot sketer dins l’ deujhinme montêye du vî Cwårmont. — Jean Goffart (fråze rifondowe).
Sinonimeye candjî
- (foû dandjî): schape, xhoré, rixhoré, foû sogne, foû keure, francès, såvé
- (foû maladeye): riweri, weri, rifwait, schape, xhoré, rixhoré;
Loukîz a : « riweri »
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes candjî
foû dandjî
Francès : sauvé (fr), hors de danger (fr), sain et sauf (fr)