calistinne

Walon (Rifondou)

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

calistinne [f.n.]

1. tere croyixheuse, k' est meyeuse po-z ahiver les dinrêyes, copuvite les crompires, ki les pus seurès teres del Fagne u del Setche Fåmene. Les djins d' Nevrumont djhèt: vla des canadas, des bons fruts: il ont vnou sol calistinne di Nevrumont (A. Lurquin). Les meyeus canadas vinèt dins l' tere di calistinne (A. Balle).  Å Canestèle : no d' plaece di Clermont (dilé Walcoû). rl a: castinne. F. terrain calcaire.

2. djaene tere, pa côps maxheye avou ds agåjhes. F. schiste calcareux.

3. (mot d' houyeu) lét croyixheu, metou inte deus voennes di hoye. F. marne.

4. (mot d' siderudjisse) pire a tchåsse. Li saetchaedje del calistinne est leyî po troes ans a Tilman d' Sint-Ldjî (Contes do Dominne di Tchini, 1621). Il ont stî haper des pires e calistinne al cårire. Loukîz a: tchåfor. F. pierre a chaux.

5. tchåsse saetcheye dins les tchåfors, k' on mete avou l' minrai d' fier po l' fé fonde. Li lomé Nicolai a stî wadjé pask' il aveut passé so l' tchamp d' èn ôte avou ene tcherêye di calistinne. F. fondant calcaire.

Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do tîxhon "kalkstein" (minme sinse), rl a: castinne, 1400.

| Calistinne [n.pl.] (mot d' forestî, di naturalisse) binde di tere a calistinne, e francès d' Beldjike "Calistienne", metowe come on bôrlet a l' aschate bijhrece di l' Årdene et del Tieraxhe, tot s' asployant sol Fagne u sol Fåmene, di Chimai a Aiwêye. Djeyolodjeye: Li tere croyixheuse del Calinstinne a stî cmagneye pazès plouves ki dismantchèt l' seur di carbone di l' air, po fé des grotes pattavå: del Grote des Nûtons a Doûpe disk' ås grotes di Hoton, tot passant pazès cenes di Rotchfoirt eyet di Han. Dins tere, gn a des djizmints d' fier eyet d' plonk, k' on-z î a saetchî dispu todi, et ki sont fondou avou l' castinne k' est so plaece. Biyolodjeye: el Calistinne, gn a totes sôres di plantes ki crexhèt voltî so croye, et nén ôte pårt, come les orkidêyes. Etimolodjeye: calcaedje e F. d' Beldjike do walon "calistinne", "castinne" (pire croyixheuse) - et nén walon "tiene" -, 1925, ricalké e walon, 1995.

Imådje:m calistinne.jpg

Calistinne: Mape del Calistinne (foncêye linwete), et des aiwes ki passèt houte (radjinçnêye e walon pa L. Mahin).