-z
Etimolodjeye
candjîS' a foirdjî tote seule pa assaetchance di loyaedjes fonetikes come dins « nos avans » (/nɔzavɑ̃/), « vos avoz » (/vɔzavɔ/), les ôtes (/lɛzõt/)
Loyeure di beloyance
candjî-z
- si mete voltî inte on ptit mot come « po » et l' mot ki shût cwand il atake avou ene voyale.
- Po-z esse on payizan – payizan come djel so
I fåt-st aveur bracné so les hôtès gonyires — Marcel Launay, lijhåve so Wikisourd (fråze rifondowe). - Pocwè çki dj’ doereu leyî mes vîs soçons so l’ costé, li vicåreye ki dj’ a viké, mi famile ki dj’ voe tant voltî, po-z awè moens di panse et ene caime come a vint ans ? — Jacques Desmet, lijhåve so Wikisourd (fråze rifondowe).
- Po-z esse on payizan – payizan come djel so
- si rtrouve divant on ptit mot come « î » après on mot ki finixh pa ene voyale prononceye.
- C' est a n' nén-z î taper filé, dins vos emantcheures di tirlibibi.
- Vosse vén ? Po n' nén-z dire do må, dji respondrè k' i s' lait boere.
- (vî mot) après li nén definixhant årtike « on ».
- On-z uzurî djeure so s' consyince,
Ki n' fwait måy ki des ptits profits. — HFbl, (ratourné do francès), 1843, p.10 (fråze rifondowe).
- On-z uzurî djeure so s' consyince,
Notule d’ uzaedje
candjîAprès nén et divant èn infinitif, on rmete co pus voltî l' prono « î » padvant (do moens, ezès belès-letes)
- C' est a n' î nén taper filé, dins vos emantcheures di tirlibibi.
Ortografeyes
candjî- z : ERem (papîscrît di Tåtî l' perikî)
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- -z : rifondou walon
Loyeure di beloyance
candjî-z
- replaece on « s » etimolodjike (a « les », « des »…) divant ene voyale, po mostrer l' loyaedje fonetike (sistinme Wilmotte).
- I son mambour dè-z ospitô — nén cnoxhou scrijheu, |lijhåve so Wikisourd.