tchåssî

Walon (Rifondou) candjî

Bodje "tchåsse", avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.

AFE :
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃɔː.ˈsiː/ /t͡ʃaː.ˈsiː/ /t͡ʃoː.ˈsiː/ /t͡ʃoː.ˈsi/ /t͡ʃoː.ˈsɛ/ /t͡ʃoː.ˈse/ (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃɔː.ˈsiː/
Ricepeures : tchås·sî

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	tchåsse
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	tchåssîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	tchåssans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	tchåsnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	tchåsrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	tchåssive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	tchåsse
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	tchåssî
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

mete (on solé, ene tchåsse) a s' pî.
- Avou l' tins k' i fwait e nosse payis, on l' åreut bén tchåssî d' ene pwaire di shabots, et n' el nén leyî a pîs dischås — Christian Quinet (fråze rifondowe).
- Fåreut co ki l' måle biesse tchåsreut ces botes la ! … et ki l' hårpixhe ki dj' a metou dvins freut l' afwaire — Paul-Henri Thomsin, ratournant e walon Walon’rèye, tére di lédjindes, 1998, p. 35 (fråze rifondowe).
mete (èn ôte mousmint).
- On n' prind nén l' tins di fé ses coûsses, et di tchåssî s' vantrin — Paul-Henri Thomsin (fråze rifondowe).
(imådjreçmint), (belès-letes) covri.
- Cwand l’ bal del nivaye ourit fwait s’ tape,
  Totes les coxhetes des åbes dressît
  Leus skeletes ki l’ rålêye al schape
  Di wate et d’ glaece aveut tchåssî— Martin Lejeune, "L’iviêr èt l’amour" (fråze rifondowe).

tchåssî onk divins l' ôte : etchåssî, emantchî.
on n' va nén e paradis tot tchåssî tot moussî : cwand on mourt on n' prind nén ses béns avou; on dit eto : « on waxhea n' a pont d' taxhe ».