minêye
Etimolodjeye 1
candjîBodje « epidemia », motoit avou assaetchance do viebe «moenner» (maladeye moennêye d' ene plaece a l' ôte) - po-z espliker li «n» do bodje - avou l’ cawete « -êye »; mot cité dins l’ FEW 6/2 102b (mins fåsmint metowe a 6/2 643a).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /mi.ˈnɛːj/ /mi.ˈnej/ /mi.ˈnɛj/ /mi.ˈne/ /mɛ.ˈnej/ /mɛ.ˈnɛj/ /mɛ̃.ˈnej/ miersipepieuzmint e l’ notule ALW 15.4 .
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mi.ˈnɛːj/
- Ricepeures : mi·nêye
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
minêye | minêyes |
minêye femrin
- (mot d’ medcén) må ki s' prind tot d' on côp a mwintès djins, mwintès biesses.
- Li walon s' a cossemé par ci co pé k' ene minêye.
- Mins adon, il avént yeu ene mwaijhe minêye et i n' s' è rmetént nén — Simone Leroy (fråze rifondowe).
- Dins des payis k' i gn a,
C' est todi setchresse et pômagne,
Grossès aiwes et minêyes di totès sôres — Émile Gilliard (fråze rifondowe). - C' est ça ki vosse medcén vos scrît, cwand vos n' vos savoz mete cwite des minêyes di gripe et d' rôguias, ki vos rascråwez ås froeds djoûs — Lucyin Mahin.
- (pa stindaedje do sinse) pitite maladeye, k' arive di l' ivier ou nén.
- C' esteut les viyès familes do viyaedje k' avént payî les posteures di l' eglijhe, po rmerciyî d' awè yeu leus biesses sipårgneyes, leus efants u leus djins schapés d' ene croke ou d' ene minêye ou l' ôte — Émile Gilliard (fråze rifondowe).
- tote maladeye ki s' prind.
- Dispu 1986, ene novele minêye a-st aparexhou e l' Inglutere, li Maladeye des Sotès Vatches. — Lucyin Mahin.
- môde ki passe.
- On djoû, c' est des tchikes, l' ôte djoû c' est les patins : c' est totes minêyes — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjîmaladeye ki s' prind å djins
Contråve
candjî- maladeye plicplocrece: contråve d' ene minêye
- inzoceye (maladeye des biesses ki rvént tos ls ans e-n on metou aroyaedje)
Dizotrins mots
candjî- esse acsût, emîlé, enindjî, eplôkî, rascråwé, ataké, ramassé, djosté, djondou, epufkiné, epestiferé del minêye
- rôler, cori, tourner, si spåde, si stårer, si stramer, si stramler
Sipårdaedje do mot
candjîw. do Mitan, w. do Coûtchant (Nonne), Årdene nonnrece & Tchestrolet; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 15.4 .
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : S0
Ratournaedjes
candjî maladeye ki s' prind
- Arabe : وباء (ar) = وَبَاء = wabâ'
- Arabe marokin : وابا (ary) = waba
- Almand : Epidemie (de), Seuche (de)
- Inglès : epidemic (en)
- Espagnol : epidemia (es)
- Francès : épidémie (fr), maladie contagieuse (fr), infection (fr), virus (fr)
- Neyerlandès : epidemie (nl)
- Kimon amazir marokin : ⴰⵟⵟⴰⵏ (zgh) = aṭṭan
pitite maladeye
- Francès : grippe (fr), rhume (fr), refroidissement (fr), indisposition (fr), malaise (fr)
Sourdants
candjîEtimolodjeye: Marie-Guy Boutier, un beau type latin d'origine grecque en Wallonie, *EPIDEMIA, Dialectes de Wallonie, 31-32-33 (2006), 83-109.
Waitîz eto
candjîLijhoz l’ årtike minêye so Wikipedia
Etimolodjeye 2
candjîDo viebe «miner» (mete des menes), avou l’ cawete « -êye ».
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /mi.ˈnɛːj/ /mi.ˈnej/ /mœ.ˈnej/ /mi.ˈnɛj/ /mi.ˈne/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mi.ˈnɛːj/
- Ricepeures : mi·nêye
Pårticipe erirece
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | miné | minés |
femrin | minêye | minêyes |
minêye femrin
- femrin pårticipe erirece (fok dins ene fråze al vwès passive), do viebe : «miner».
- Les voye aveut stî minêye a mwintès plaeces.
Ratournaedjes
candjîEtimolodjeye
candjîLoukîz a : « moennêye ».
Prononçaedje
candjî- AFE : /mi.ˈnɛːj/
Pårticipe erirece
candjîminêye femrin