craeye

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « craticula » ‎(« glindisse »), mot cité dins l’ FEW 2 1290b.

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /kʀaj/ /kʀaːj/ /kʀɛːj/ /kʀoːj/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /kʀɛj/
Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
craeye	craeyes

craeye femrin

plaece k' est ene miete drovowe, so ene grande longueur, et k' ene sacwè î pout passer, aprume :
1. trô dins ene plate sitindêye.
  - Gn av' on rai d' solea ki moussive e gurnî pa ene craeye do toet.
  - I passe on rai d' solea pal craeye di l' ouxh di ståve. — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
  - Et li ptit sourd ki djômive cial el fondreye apotche foû di s’ djîsse, tot djoyeus, et ratake si tchanson ki zûne inte les craeyes del rotche — Henri Simon, "Wice va l’êwe" (1907) (fråze rifondowe).
  - Cwand Boule-di-Gôme n’ a rén a fé, - ene feye tos ls ans -, i rassavtêye di roed papî les cwåreas des deus finiesses, et s’ pordjete t i avou del tchene les craeyes tot avå les paroezes la ki l’ bijhe les a dschaytés. — Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.4 (fråze rifondowe).
  - Li bouneur brotche pa totes les craeyes di nosse bea paradis. — Félicien Barry (fråze rifondowe).
  - Å cmince, il a cachî d' raclapoter çou k' i poleut: il a muchyî les craeyes des meurs avou des imådjes. — Ben Genaux (fråze rifondowe).
  - Ça aveut clatchî come on côp d' tonoere, et les sûnes avént apassé pa totes les craeyes. — Robert Arcq (fråze rifondowe).
  - L' aiwe sititche pa totes les craeyes Gn a pattavå a dikedaye. — Philippe Maudoux (fråze rifondowe).
  - Ene grosse estouve ki rfole pa totes ses craeyes. — Louis Lecomte (fråze rifondowe).
2. adroveure d' èn ouxh, ene finiesse.
  - Leyîz ene craeye a l' ouxh; i fwait stofant, cial !
  - El feu djômeye : leyîz ene craeye a l' ouxh po k' i rprinde. — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
  - On-z etind l' vint brouyî pa l' craeye di l' ouxh.
  - Dji l' a waitî pa ene craeye di l' ouxh. — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
  - Li måleur, c’ est k’ l’ ivier e-st a l’ ouxh, al craeye di l’ ouxh – on traite aiwisse ivier k’ on n’ kinoxhe cåzu pus nole ôte et ki fwait s’ tchet des pôvriteus ossu rade et co mî k’ èn ôte, - èn ivier di moudreus… — Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.7 (fråze rifondowe).
  - Li tchet fwait ene craeye a l' ouxh et fritchter evoye. — Joseph Pannaye (fråze rifondowe).
(måhonteuzmint)
1. mozete d' ene comere.
2. (pa stindaedje do sinse) pitite båshele ki vént å monde.

Ratourneures

drovi a craeye : djusse drovi ene miete; on dit eto : adrovi
waitî ås craeyes : waitî ene sakî pa on ptit trô, et k' ele ni vos voet nén; on dit eto : awaitî, båker
al måjhon d' on moirt, gn a todi ene craeye :
1. divinltins, on leyive todi l' ouxh å lådje la k' gn aveut on moirt;
2. (mocreçmint) dijhêye a onk k' a s' brayete å lådje.