cir

Walon (Rifondou) candjî

Etimolodjeye candjî

Tayon-bodje latén « caelum », (minme sinse), avou on ridaedje L/R.

Prononçaedje candjî

AFE :
- diferins prononçaedjes : /siːʀ/ /sjɛl/ /sjel/ /siːl/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /siːʀ/ 
Ricepeures : nén rcepåve

Cir di montinne
Cir enulé
Cir al pikete do djoû ou a l' anuti

Sustantif candjî

singulî	pluriyal
cir	cirs

cir omrin

(astronomeye) forveyowe bleuwe toele ki shonne rascovri l' tere.
- Li cir est tcherdjî.
- Ses coxhes come ostant d' bresses ont l' air d' agridjî l' cir— Henri Simon, "Li moirt di l' åbe (fråze rifondowe).
- T' saveur inmé (twè, l' lingaedje walon),
  C' est ene ritchesse k' atome do cir,
  Po-z esse a s' pan,
  Po-z aclever tos nos efants
  Avou confyince et hardiyesse — Joseph Docquier (fråze rifondowe).
- Mins l’ djoû ki Lote moussa foû d’ Sodome, il aplova djus do cir do feu et del soûfe, et tot l’ monde fourit pierdou — Jean-Marie Lecomte, Evandjîle sint Luk (ratournaedje) (fråze rifondowe).
- Li solo tokéve då pus hôt do cir
  Po fé frudjî l' påte sol tere essepeye
  — Louis Lagauche, "Li ptit hierdî" (1926), p. 35 (fråze rifondowe).
- Les aloumweres dischirnut l’ cir e bokets ; ça bouxhe, ça schete, tot tronne — Henri Pétrez (fråze rifondowe).
tote li plaece ådfoû d' l' air, inte les stoeles et les planetes.
(mot d’ rilidjon) payis d' bouneur, metou ådfoû do monde des vicants.
- Insi, end a ki dzirèt årdanmint l' cir et ki n' sont nén pol cåze cwites del temtåcion di s' inmer zels-minmes. — Jean Bosly, ratournant L' imitåcion d' Djezus-Cri (fråze rifondowe).
- Ci djoû la, soeyoz ureus et s' potchîz d' djoye, ca vosse ricompinse e cir serè grande — Jean-Marie Lecomte, Evandjîle sint Luk (ratournaedje) (fråze rifondowe).
- I vikît come des andjes do cir disk’ a passé cint-z ans, tot wårdant l’ cour etait — François Duysinx (fråze rifondowe).

Ratourneures candjî

Nosse pere k' est e cir : prumirès paroles do Påter.
monter å cir : po des profetes, aler å paradis avou leu coir. Po les Crustins, Djezus-Cri monta e cir li djoû d' l' Acinsion, et l' Aviedje li djoû del grande Notru-Dame; po les muzulmans, Mawoumet a monté å cir li 27inme djoû do cwareme moslimî.