båyî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « batare » (minme sinse), avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /bɔː.ˈjiː/ /baː.ˈjiː/ /boː.ˈjiː/ /boː.ˈji/ /boː.ˈjɛ/ /boː.ˈje/ (betchfessî å)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /bɔː.ˈjiː/

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	båye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	båyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	båyans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	båynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	båyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	båyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	båye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	båyî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

båyî (v. sins coplemint)

1. drovi l' boke grande å lådje, sins l' voleur, cwand on-z est nåjhi.
   • Long stindou, bén a si åjhe, å fond d' ene grande tcheyire,
     A costé di s' viye mame ki ramtêye ses priyires,
     Li galopin cmince a båyî. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.151, « Mot d’èfant » (fråze rifondowe).
   • Dès tchansons k' ont fât - ké succès ! -
     Ronfler l' public, sâver lès tchèts !
     Asteûre, dj'a tot plin pus d'adrèsse
     Cwand dj' veû, d'vant mi, bâyi l' orkèsse. — Camille Gaspard.
2. mostrer on grand rond trô dins s' paroe, tot djåzant d' ene sacwè.

Ratourneures

1. båyî ås coirnayes
   • C’è-st-on p’tit gamin
     Tièsse di nuwadje
     Bauye aus cwârnayes
     Dins lès tchèrwadjes
     Èt pate-à-grawes
     Dins lès pachis
     — Émile Hesbois.

Parintaedje

• båye, båyaedje, båymint, båyeu, båyåd
• båyinne

Pwaire minimom

• bayî (diner)
• baye (bårire)
• bay (coleur di tchvå)

Ortografeyes

Divant 1900 :

• baûy : E177a ^(lére)
• baï : E212 ^(lére)
• bây : E177a ^(lére)
• bauïî : C9a ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• ban.yer : E165
• bauyî : C9, O0, O3, O4
• bauyi : C1, C8, C13, O2
• båyî : E1, E34
• bôyî : O0, O3

E rfondou walon :

• båyî : R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes

drovi l' boke grande å lådje, sins l' voleur, cwand on-z est nåjhi

• Espagnol : bostezar ^(es)
• Francès : bâiller ^(fr)

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	båyî	båyîs
femrin padrî	båyeye	båyeyes
femrin padvant	båyeye	båyeyès

båyî

1. ki dmeure boke å lådje, emerviyî.
2. dj' a dmoré tot båyî