Etimolodjeye

candjî

Bodje « pont » avou l’ betchete « a- » des viebes ey avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes, dedja dins l' vî lingaedje d’ oyi (vî francès « apointier »); mot cité dins l’ FEW 9 590b.

Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) aponteye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) apontyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) apontians
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) aponteynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) aponteyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) apontyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) aponteye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) apontyî
Ôtes codjowaedjes come tcheryî

apontyî (å prono : s’ apontyî)

  1. (viebe å coplemint) rashonner, adjinçner des afwaires po fé ene sacwè.
    • Dj' a-st apontyî mes usteyes po ndaler ås tchamps.
    • Sins prinde asteme å ci ki passe,
      Ele apontièt leu ptit ddjuner
      So ene viye tcheyire a pîs tournés
      Ki date, seur, do tins d’ Louwis Saze. Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Fous mode», p.119 (fråze rifondowe).
    • Dj' a co apontyî 1000 noveas mots ritrovés dins les carnets do Gaston Louis Baijot (fråze rifondowe).
    • I court å bwès sol bon motif d' apontyî l' tindreye ås tchampinnes Serge Fontaine (fråze rifondowe).
    • Do côp après, c' est les vacances ey on-z aponteye ses bagaedjes, mins po les scolîs c' est ls egzamins, seulmint après, il åront condjî — sitroete plake di tchansons d' après Måmdiy (fråze rifondowe et rarindjeye).
  2. (viebe å coplemint) mete l' amagnî a pont.
    • Vos rovyîz, feme, d' apontyî l' soper. Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Bon cour ni pout minti", p.73 (fråze rifondowe).
  Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
  1. mete a pont.
    • Il ont apontyî on novea programe di naiviaedje so Etrernete.
    Loukîz a: adjinçner.
    F. mettre au point.
  2. (éndjolike) aprester on programe infôrmatike po k' i rote come i doet.
    F. configurer.
  3. (mot des mnujhîs et scrinîs) taeyî e ponte.
    • Apontyî al courrece.
    F. déboutir.
  1. (v. sins coplemint) aponde, betchî aviè l' cåzant.
    • On voet les dveres apontyî foû d' tere.
    • Vola les sminces et les apoirts k' apontièt.
    • Li djoû apontyive cwand dj' a vnou. Motî Haust (fråze rifondowe).
    F. poindre.
  2. (viebe å prono)
    • Dji lyi dene ene bafe pwis ene deujhinme; ele rimete si chabrake et s' aponteye po filerMartin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 115, "L'infifélité d' Catrène" (fråze rifondowe).
    • Amon les Bedjes, on s' aponteye tot parey. Les messaedjîs si corèt les djambes foû do cou po prevni les vwezins …Paul-Henri Thomsin, ratournant Astérix amon lès Bèljes, 2022, p. 39 (fråze rifondowe).

Parintaedje

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : S36, S44

Ratournaedjes

candjî
apontyî

Addjectif

candjî
singulî pluriyal
omrin apontyî apontyîs
femrin padrî apontieye apontieyes
femrin padvant apontieye apontieyès

apontyî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

    • Ele n' est måy aponteye a tins.
    • Po-z aidî, il apogne li banslete
      I cmaxhe eshonne faxhes et faxhetes,
      Draps d’ cou, djernêyes et ptits bonets
      Si bén apontyîs pol poeketMartin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.129, « C’èst-on valèt !» (fråze rifondowe).

Ratournaedjes

candjî
apontyî