meur
Walon (Rifondou)
candjî
Etimolodjeye 1 candjî
Tayon-bodje latén « murus » (« mūrus ») (minme sinse)
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /møːʀ/ /mœʀ/ /muʀ/ /mɛʀ/ (oyon -eure)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /møːʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif candjî
| singulî | pluriyal |
|---|---|
| meur | meurs |
meur omrin
- (mot do bastimint) bastixhaedje e-n on plan fwait di pires, di brikes, di mwelons.
- I s’ a tnou bon conte on meur. — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- I s’ a spité e pixhant conte li meur.
- Inte les cwate meurs, dji vike mierseu— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Lu pauve ome èt l’amoûr", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe).
- (djeyografeye) hôte rotche.
Ratourneures candjî
- meur d’ intrufind : mur d’ inte-deus
- meur mitweyin : po deus vijhéns
- a s’ bougnî l’ tiesse å meur, a fote si tiesse å meur
- a fé griper ås meurs
- pî do meur
- i rviersêyreut on meur : dijhêye d’ on sô.
- i pasreut bén int li papî et l’ meur : dijhêye d’ on tene (maigue).
- i n’ letche nén les meurs u : i n’ est nén insi e letchant les meurs : dijhêye po on gros.
- ene fåve a claper å meur : a-z afitchî
- on traeyin a fé tchaire les meurs : grand brut, ramdam.
Parintaedje candjî
Sinonimeye candjî
- (meur di pire) peret
- (meur di veye) rampårt
- (meur d’ ådvins) : paroe, , pareuse, inte-deus, intrufind ;
- (meur di rotche) : måjhire, falijhe, faloejhe, pareuse
Dizotrins mots candjî
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- meur : R13
Li mot n’ est nén dins : C8
Ratournaedjes candjî
bastixhaedje di pires e-n on plan
Etimolodjeye 2 candjî
| meur | 
|
maweur |
Tayon-bodje latén « maturus » (minme sinse).
Prononçaedje candjî
Loukîz a : « maweur »
- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /møːʀ/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | meur | meurs |
| femrin padrî | meure | meures |
| femrin padvant | meure | meurès |
meur omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- (botanike) presse a esse magnî, tot djåzant d’ on frut.
- Les ceréjhes sont meures. — Motî d’ Djivet (fråze rifondowe).
- On ledjir vint caressive ses croles, coleur di swele bén meur. — Henry Matterne (fråze rifondowe).
- Li trop meur frut est rade tchamossî ou fraityî. — Roger Viroux (fråze rifondowe).
- (mot d’ medcén) presse a trawer tot djåzant d’ on clå (abcès).
- (pa stindaedje do sinse)
- arivé a l’ ådje di råjhon, po ene djin.
- Di çki shût, vos ndè ploz esse seure : Di vos beatés ouy tote floreyes, Dins waire di tins, seroz mareye Et s’ ritrover blete et trop meure. — José Schoovaerts, ratournant Ronsard (fråze rifondowe).
- bén tuzé et ratuzé po on pordjet, ene idêye.
- arivé a l’ ådje di råjhon, po ene djin.
Parintaedje candjî
- meurmint
- meuri, meurixhaedje, meurixhant
- rimeuri
- meuron
- meurî (noûmot)
Loukîz a : « maweur »
Mots d’ aplacaedje candjî
Contråve candjî
Mots vijhéns candjî
Sipårdaedje do mot candjî
w. do Coûtchant, w. do Mitan, Basse Årdene
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : C13
Ratournaedjes candjî
presse a esse magnî, tot djåzant d’ on frut Loukîz a : maweur
Loukîz a : maweur
Omofoneye possibe candjî
meure (meumeure, meure di tchén ; frut do meurî)