mete
Walon (Rifondou)
candjî
Prononçaedje candjî
- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mɛt/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve
Etimolodjeye 1 candjî
Tayon-bodje latén « mittere » (evoyî).
Viebe candjî
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | mete |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | metoz |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | metans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | metnut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | metrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | meteu |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | mete |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | metou |
| Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
mete (viebe å coplemint) (å prono : si mete)
- plaecî, poizer ene sawice.
- Metoz l’ éndjole sol buro.
- diner (ene martchandijhe).
- Vos m’ metroz deus cwårés blancs pwins.
- si moussî avou (on mousmint).
- Li bon rwè Dagobert a metou s’ coulote a l’ evier.
- esse moussî avou (on mousmint).
- I mete todi l’ minme costume.
- diner ene rawete so ene sacwè ki s’ vind e-n ene håsse.
- Ti metreus meye francs dpus, t’ åreus l’ boket.
Ratourneures candjî
- mete les cosséns so les xhames
- mete a totes les såces
- mete e plaece
- mete les ponts so les I / mete les ponts so les î
- mete les tchvås padrî l’ tcherowe / mete li tcherowe divant les boûs / mete li tchår divant les boûs
- mete li cougnet
- mete li dierin fiyon
- mete ses dbouts eshonne
- gn a des mantches a mete
Parintaedje candjî
- formete
- metaedje
- metans
- metåve
- meteu
- meteure
- permetance (fr. tolérance, permissivité)
- permete
- promesse
- prometaedje
- promete
- prometeu
- rimetaedje
- rimetant
- rimete
- ripromete
- ritransmete
- ritransmeteu
- sormetant
- transmetaedje
- transmete
- transmeteu
Mots d’ aplacaedje candjî
- mete evoye
- mete e pådje : epådjner (radjinçner les scrijhaedje et les dessinaedjes d’ ene gazete, d’ on live, evnd.)
- mete el sinne : essinner
- mete e coleur
Sinonimeye candjî
- (mete waeraxhmint): tchôkî, fote, taper, bouter, bôrer, stitchî
- (si moussî avou des solés, des berikes): tchåssî
- (aveur on mousmint sor lu): poirter
Contråve candjî
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes candjî
plaecî
si moussî avou
aveur sor lu (come mousseure)
Codjowas candjî
mete
- indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « mete ».
- Dji tel mete di costé, dabôrd ?
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « mete ».
- Fåt i k' dji mete ene regate ?
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « mete ».
- Mete deus veres di rawete !
Etimolodjeye 2 candjî
Calcaedje do francès « mètre »
Sustantif candjî
| singulî | pluriyal |
|---|---|
| mete | metes |
mete omrin
- (muzeure) unité di mzuraedje d’ ene longueur.
- C’ est èn åbe di shijh metes di hôt.
- Il a fwait ene hope d’ on mete, télmint il a yeu peu.
- usteye po mzurer cisse longueur la.
- on mete di maçon, on mete di costire.
Mots vijhéns candjî
| valixhance | 10-9 | 10-6 | 10-3 | 10-2 | 10-1 | 100 | 101 | 102 | 103 | 106 | 109 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| no | nanomete | micromete | milimete | cintimete | decimete | mete | decamete | ectomete | kilomete | megamete | gigamete |
| simbole | nm | μm | mm | cm | dm | m | dam | hm | km | Mm | Gm |
