Contenu supprimé Contenu ajouté
m Sourdant:xx => {{s|xx}}
m Simon li Scrinî -> s|SScr
Roye 4:
=== {{H|etimolodjeye|wa|1}} ===
<B>I.</B> [addj.]
# [[Motî:nete#Walon|nete]] (bén rnetyî, sins nole taetche).
#* Do prôpe lindje.
#* Vosse prôpe tchimijhe est sol plantchî.
Roye 10:
#* Dji lyi aveu dit d' mete ene prôpe camizole {{s|PJD}}
#: {{lang|fr|F. propre, lavé, débarbouillé.}}
#: {{rato}}r|prôpe et nete{{/rato}} : [[ridoblaedje di sinonimes]].
#: {{rato}}r|prôpe et nete come el rowe Påkete{{/rato}} : bén prôpe.
#: {{rato}}r|prôpe come on pronne k' a stî lavé deus côps; u: ossu prôpe k' on navea k' a stî pelé deus côps; u: prôpe come on nou sô; u: prôpe come li cou d' l' efant Djezus{{/rato}} : bén prôpe, bén lavé.
#: rl a: [[Motî:rilure#Walon|rilure]], [[Motî:riletchî#Walon|riletchî]], [[Motî:blinker#Walon|blinker]].
#: {{rato}}r|aveur li dzeu di s' tiesse ossu prôpe k' on navea pelé deus côps{{/rato}} : esse [[Motî:tchenou#Walon|tchenou]].
#: rl a: [[Motî:pane#Walon|pane di veule]].
# bén moussî, bén abiyî.
#* I fåt vey, si grande djupe a fåkete, come elle est prôpe avou.
#* Li gamene esteut prôpe po fé ses påkes. {{s-rif|O4}}
#* Mon Diu k' i sont beas, k' i sont prôpes; on lzè magnreut ([[R. Joelants]]).
#: On dit eto: [[Motî:gåy#Walon|gåy]].
#: {{lang|fr|F. coquet, élégant, chic, soigné.}}
#: {{rato}}r|esse prôpe avou rén{{/rato}} : esse bea, minme avou des bonmartchîs mousmints.
# ki n' fwait pus dins ses faxhes, tot djåzant d' on påpåd.
#* Cwand i sont prôpes, on les mete e scole.
# k' i gn a pont d' [[Motî:crouwå#Walon|crouwås]] dvins, tot djåzant d' ene [[Motî:dinrêye#Walon|dinrêye]].
#* Voste avoenne est co bén prôpe.''. {{s-rif|S0}}
#: {{lang|fr|F. désherbé, sans mauvaises herbes.}}
Roye 35:
#* Si nos n' avans k' ça d' pinsion, nos estans prôpes&nbsp;! {{s-rif|O4}}
#: {{lang|fr|F. dans de beaux draps, en mauvaise posture, mal loti.}}
#: {{rato}}r|Vo l' la prôpe&nbsp;! :: Djel vou bén croere: i fwait s' comission a l' ouxh{{/rato}} : djeu d' mot avou l' sinse di dvant.
# <FONT COLOR="#ff0000">nén prôpe</FONT>: nén [[Motî:oniesse#Walon|oniesse]], nén comifåt.
#* Ça n' est nén foirt prôpe di s' mostrer tot nou al finiesse.''. {{s-rif|S0}}
 
Roye 43:
#* Bén c' est do prôpe çou k' il ont la fwait a leus vîs parints.
# sakî bon po, capåbe di.
#: {{rato}}r|prôpe a rén; prôpe a tot; bon a tot et prôpe a rén; prôpe a rén et bon a tot{{/rato}} : onk ki s' endè fåt dmefyî, k' i n' lyi fåt rén dner a fé.
#: {{lang|fr|F. mauvais sujet, incapable.}}
#: On dit eto: [[Motî:wasse#Walon|laid wasse]], [[Motî:måmå#Walon|laid måmå]].
# <FONT COLOR="#ff0000">des prôpes</FONT>: des grossès biestreyes.
#* Bén i nd a fwait des prôpes&nbsp;!
#: On dit eto: [[Motî:bele#Walon|des beles]].
#: {{lang|fr|F. connerie, bêtise, gaffe, maladresse, bévue.}}
 
Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pro<SUP>n</SUP>pe</FONT>, prôpe, prope, proûpe</span>.
 
=== {{H|Su|wa}} ===
=== {{H|Su|wa}} ===
| <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpisté</B></FONT> [f.n.]
Ligne 60 ⟶ 62 :
Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pro<SUP>n</SUP>pisté</FONT>, prôpristé, prôpsuté, prôpté, prôptè, prôpruté, prôprèté, prôprètè, prôprëté, propruté, proprëté, proprëtè</span>.
 
=== {{H|Adv|wa}} ===
=== {{H|Adv|wa}} ===
| <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpmint</B></FONT> [adv.]
# [[Motî:cråndimint#Walon|cråndimint]].
#: On dit eto: [[Motî:håynetmint#Walon|håynetmint]].
#* Ele l' a prôpmint fotou a l' ouxh.
#: {{lang|fr|F. proprement, véritablement, en fait, carrément.}}
Ligne 78 ⟶ 81 :
#* I n' fåt nén dire do må di si prôpe famile.
#* Dji veyeu mi prôpe etermint dins m' sondje et dj' esteu dins m' prôpe waxhea ([[Robert Mathieu]]).
#: {{rato}}r|mes prôpès djins{{/rato}} : mi prôpe famile. {{lang|fr|F. propre, personnel}}; Alm. {{lang|de|"eigen"}};
#: Ingl. {{lang|fr|own}}.
# direk, foirt près, tot djåzant d' on parint.
Ligne 85 ⟶ 88 :
# vraiy(e).
#* Por mi, dji lyi poitrè m’ vantrin; Il est si bea, s’ est i si fén K’ on direut del prôpe soye ([[Noyé walon]]).
#: Loukîz a : [[Motî:veritåve#Walon|veritåve]].
#: {{lang|fr|F. vrai, véritable}}
 
Ligne 92 ⟶ 95 :
<B>III.</B> [adv.] directumint et nén po ene ôte. ''C' est po mi-minme prôpe, po lu-minme prôpe, po leye-minme prôpe.'' {{lang|fr|F. en propre.}}
 
=== {{H|Su|wa}} ===
=== {{H|Su|wa}} ===
| <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpieté</B></FONT> [f.n.]
Ligne 104 ⟶ 108 :
Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pro<SUP>n</SUP>pièté</FONT>, prôpièté, prôpiètè, prompiètè, proûpièté, prôpriyèté, prôpriyèté, propriyèté, propriyètè</span>.
 
=== {{H|Su|wa}} ===
=== {{H|Su|wa}} ===
| <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpietaire</B></FONT> [o.f.n.]
# li ci, li cene, l' institucion ki c' est da sinne ene måjhon, u ene ôte sacwè.
#* Insi, pol bwès, li ban end esteut prôpietaire {{s|PJD}}
#* li cparexhant a rnoncî por zels a ses oumires et, shuvanmint, els a rindou prôpietaires di ses béns-fonds et béns-meubes ([[Simon li Scrinî]]).{{s-rif|SScr}}
#: {{lang|fr|F. propriétaire.}}