100 745
modifications
m (r2.6.2) (robot Ajoute: ar, en, fr, my) |
|||
=={{=wa=}}==
{{dal}}
<FONT COLOR="#ff0000"><B>zels</B></FONT>,
<FONT COLOR="#ff0000"><B>zeles</B></FONT> [pron.] prono des [[Motî:rwaitant|rwaitant(e)s]] (3inme djin do pluriyal)
<B>1.</B> metou dirî ene divancete. <I>Dj' a des efants; c' est po zels ki dj' overe.</I> <I>Por zels, c' est todi bon assez.</I> <I>Ebén, ça serè tant pire po zeles.</I> <I>Dji dmoréve astok di zeles.</I> <I>I vnèt cwand on n' a pus dandjî d' zels.</I> <I>Dji n' avans nén mezåjhe did zeles.</I> <I>Les leus ni s' magnèt nén eter zels.</I> <I>Nos irans å martchi avou zels.</I> <I>On s' va anoyî sins zels.</I> <I>Nos frans bén sins zeles.</I> <I>Gn a des meres ki n' pinsèt k' a zeles.</I> Loukîz a: [[Motî:yeusses|yeusses]]. <span lang=fr>F. eux, elles.</span> <span lang=en>Ingl. them.</span>
<FONT COLOR="#0000ff">>> a zels tos seus, a zeles totes seules:</FONT> rén k' inte di zel(e)s, sins nolu d' ôte. <I>A zels tos seus, i frént bén ene ekipe di fotbale.</I> <span lang=fr>F. à eux seuls.</span>
<FONT COLOR="#0000ff">>> C' est a zels</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">c' est da zels:</FONT> c' est zels k' endè sont mwaisses. Loukîz a: [[Motî:leur|leur]]. <span lang=fr>F. à eux (elles); leur appartenant.</span> <span lang=en>Ingl. theirs.</span>
<FONT COLOR="#0000ff">>> on, ene (+ no) da zel(e)s:</FONT> ene sacwè ki ls ôtes n' on tnén. <I>Dji n' årgouwe nén les cis ki sayèt d' trover ene solucion da zels åd fwait do rfondaedje do walon</I> ([[R. Viroux]]). <span lang=fr>F. personnel(le), propre.</span> <span lang=en>Ingl. own.</span> <span lang=nl>Ny. eigen.</span>
<FONT COLOR="#0000ff">>> ene sacwè bén da zels:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"leur identité"</span>.
<FONT COLOR="#0000ff">>> leu tuzance da zels:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"leur identité culturelle"</span>.
<B>2.</B> metou tot seu el tiesse del fråze, u d' ene fråzlete adjondowe, et ki va esse repeté pa on prono ordinåre. <I>Ti, ti t' casse li tiesse, et zels, i s' è fotèt come di leu prumire tchimijhe.</I>
<B>3.</B> metou come rafoircixhant prono.
<I>a)</I> sudjet. <I>Dji vou bén, mins zels ni vôront måy.</I> <I>Dimandez a on vî curè; zels conoxhèt tos les ptits screts-mawets</I> (J. Brumioul). <I>C' est zeles ki vénront aprester a marinde.</I>
<I>b)</I> coplemint. <I>Les djins ki sont metchants, c' est zels k' il lzî arive corade des måleurs.</I>
<B>4.</B> repetaedje do sudjet, sovint aconcoisté d' èn adviebe (di dgré, evnd.). <I>C' est zels mwaisses.</I> <I>I sont zels assez.</I> <I>Ele sont zeles totes seules.</I>
<FONT COLOR="#0000ff">>> Il estént zels cwate:</FONT> a cwate (djins, biesses). Loukîz a: [[Motî:leu 3|leu]].
<FONT COLOR="#0000ff">>> elle ont vnou zeles deus:</FONT> a deus. Loukîz a: [[Motî:leu 3|leu]], [[Motî:ambedeus|ambedeus]].
<FONT COLOR="#0000ff">>> zels, zeles assez:</FONT> assez (tot cåzant d' djins). <I>Il estént zels assez, dandjreus ?</I> <span lang=fr>F. suffisamment nombreux.</span> <span lang=en>Ingl. enough of them.</span>
<FONT COLOR="#0000ff">>> zels mwints, zeles mwintes</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">zels po fé:</FONT> a bråmint (des djins). <I>Il estént zels mwintes, a l' etermint ?</I> Loukîz a: [[Motî:leu 3|leu]]. <span lang=fr>F. à beaucoup, nombreux (se).</span> <span lang=en>Ingl. many of them.</span>
<B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tot zels, totes zeles</FONT>:
<I>a)</I> zels tertos, zeles tertotes. <I>Dj' a stî contraryî pa tos zels.</I> <span lang=fr>F. eux tous, elles toutes.</span> <span lang=en>Ingl. all of them.</span>
<I>b)</I> les minmes (djins). <I>Nos restans co avou tos zels.</I> Loukîz a: [[Motî:tot|tot]]. <span lang=fr>F. les mêmes.</span> <span lang=en>Ingl. the same people.</span>
<I>c)</I> <FONT COLOR="#0000ff">>> c' est tot zels, totes zeles:</FONT> c' est bén zel(e)s. <I>C' est tot zels, la, ça, di leyî les usteyes e plan sol tchantî.</I> <span lang=fr>F. ça leur ressemble à fond, c'est typiquement eux (elles).</span>
== Etimolodjeye et ortografeye ==
[[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>illos, illas</I></span>" (minme sinse) pal voye do [[vî walon]] <span lang=wa-vi>"ès, èles"</span>. Pu [[riscôpaedje]] di [[shuvion]]s come "sins ès", "totes èles" (avou prononçaedje des [[loyeure]]s -z-). Çou ki s' comprindrè "sins zès", "totes zels", avou, dabôrd, l' askepiaedje d' ene fôme omrinne "zès" (k' est co l' disfondowe e l' [[Årdene nonnrece]]), et ene fôme femrinne "zel". Après, li fôme femrinne "zel" divna li seule fôme dins cåzu tot l' Payis walon ([[Datåcion des mots|1650]]). Elle a stî rehåyeye ortograficmint på [[scrijhaedje Feller]] (1900) en ene sicrîte fôme omrinne <span lang=wa-fell>(zèls)</span> et ene sicrîte fôme femrinne <span lang=wa-fell>(zèles)</span>. <ref><SMALL>[[Sintake do walon del Gléjhe (lives)|Sintake do walon del Gléjhe]] t. <B>I.</B>, [[pî-note]] p. 194-195.</SMALL></ref>
[[Disfaflotaedje]] (zels, zeles) e 1995.
== Mots d' aplacaedje ==
* [[Motî:zels-minmes|zels-minmes]]
* [[Motî:zozôtes|zozôtes]].
== Disfondowes ==
;zels : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">zels</FONT>, zès, zês, zias, zeus, zoul, zës, zols, zals, zous;</span> miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] '''2.''' 29.
;zeles : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">zèles</FONT>, zales, zoles, zoules;</span> miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] '''2.''' 30.
== Sicrijhas ezès motîs ==
;zels : zèls [E1, E34, O0, C1, C8, C9], zels [S117], zès [E21, S117]; zês, [S0, S27, S117], zeûs [S24, S105, S117]; zoul [S24], zës [S24, S117], zias [O0, O2, O102, C8], yeûs', zols, zals, zous, zës [G202]
;zeles : zèles [ E21, E34, S0, S117, C8, O0, C9, O2, O102], yeus' [O2], zales, zoles, zoules, yèles [G202] <ref><SMALL>Loukîz al [[Djivêye des motîs]].</SMALL></ref>
|