tcherdjî
Walon (Rifondou) candjî
Etimolodjeye candjî
S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « tcherdjî », el pout stitchî vaici.
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃɛʀ.ˈd͡ʒiː/ /t͡ʃɛʀ.ˈd͡ʒi/ /t͡ʃɛʀ.ˈd͡ʒɛ/ /t͡ʃɛʀ.ˈd͡ʒe/ /kɛʀ.ˈd͡ʒiː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃɛʀ.ˈd͡ʒiː/
- Ricepeures : tcher·djî
Viebe candjî
Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | tchedje |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | tcherdjîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | tcherdjans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | tchedjnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | tchedjrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | tcherdjive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | tchedje |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | tcherdjî |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
tcherdjî (viebe å coplemint)
- fé monter (ene martchandijhe) so ene ahesse pol tcheryî.
- Les longowès fotches tcherdjèt les hôts tchårs d' on grin bén setch ki xhiltêye la k' on l' etaesse — Henri Simon (fråze rifondowe).
- On lzès tcherdjive so on tchår ås schaletes råyî pa onk ou deus boûs atelés å tamon oubén al crustale— Manfred Lejoly (fråze rifondowe).
- prinde (ene sakî) e-n otostop.
- (éndjolike) aberweter (on programe, des dnêyes).
- (mot d’ electricyin) rimpli d' foice electrike (ene batreye).
- dimander di fé ene sacwè e s' plaece.
- Dji tchedje mi camaeråde Dumont, mayeur et medcén, do fé shure ces clawes recta— Dieudonné Salme, "Guiyåme li bracneu", 1903, p.9 (fråze rifondowe).
- (viebe å prono) fé ene ovraedje si-minme.
- Dji m’ tchedje di l’ amoirçaedje, des viers, del tchene et des molons — Félicien Barry (fråze rifondowe).
Parintaedje candjî
- tchedje, tcherdjeu, tcherdjaedje
- s' atcherdjî
- distcherdjî, distchedje
- ritcherdjî
- etcherdjî
- fortcherdjî
- sortcherdjî
Ortografeyes candjî
Ratournaedjes candjî
fé aler ene martchandijhe so ene ahesse pol tcheryî
Pårticipe erirece candjî
tcherdjî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "tcherdjî".
Addjectif candjî
singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | tcherdjî | tcherdjîs |
femrin padrî | tcherdjeye | tcherdjeyes |
femrin padvant | tcherdjeye | tcherdjeyès |
tcherdjî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- k' a on gros pwès sor lu.
- Les verts vantrins d’ mossea so les pîs des grands åbes
Les vîs rotchîs tcherdjîs di grands leres come d’ ene båbe— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "L’crèyåcion d’Eve", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe).
- Les verts vantrins d’ mossea so les pîs des grands åbes
- rimpli.
- L' awousse esteut fini, les djåbes estént rintrêyes
Et les cinas tcherdjîs disk' al sovronde do toet
Fjhît drener dzo leu poeds les sômîs vermouyeus
— Louis Lagauche, "Mayon" (1923), p. 28 (fråze rifondowe).
- L' awousse esteut fini, les djåbes estént rintrêyes
- k' a boevou bråmint (di l' alcol).