ramter

Walon (Rifondou) candjî

Etimolodjeye candjî

Bodje neyerlandès « ram- » ‎(« rammelen ») avou l’ cawete di codjowaedje « -ter » des viebes.

Prononçaedje candjî

AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʀam.ˈte/ /ʀam.ˈtɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀam.ˈte/
Ricepeures : ram·ter

Viebe candjî

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	ramtêye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	ramtez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	ramtans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	ramtêynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	ramtêyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	ramtéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	ramtêye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	ramté

ramter

(v. sins coplemint) cåzer bråmint.
- C' est ene tchafete: ele passe totes ses djournêyes a ramter — Guy Cabay (fråze rifondowe).
- Djans i ramtêye tot l' tins
  Mins por mi ûreuzmint
  Deus shijhes so troes, dji m' endè va
  Ås reyûnions di m' sindicat
  — Camille Gaspard (fråze rifondowe).
- Gn a bén deus eures k' ele ramtèt la, leus deus — Motî Forir (fråze rifondowe). & — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Fini do ramter ! On-z î va !— Paul-Henri Thomsin, ratournant Astérix amon lès Bèljes, 2022, p. 43 (fråze rifondowe).
(v. sins coplemint) djåzer avou metchansté.
- I mèta s’paletot so s’tièsse èt i tchoûla dès-eûres å long. Çou qu’a fêt qu’ lès djins ont-st-ataqué a ram’ter : « Loukîz on pô, li pôve mi cowe qu’ èst la tot pèneûs, dismètant qu’li rwè s’amûse avou s’feume èt vos ‘nnè chal èt vos ‘nn’årez co ! » — Georges Ghys.
(viebe å coplemint) dire tot bas des paroles k' ont n' comprind waire.
- Dji t' voe did ci, Colas, ramtant ls incantåcions,
  [...]]Et co les scabins, l' secretaire et l' mayeur,
  Ki, pal fameus progrès, s' leyant edjupsiner,
  Åront a leus scoirdeles les djins k' i vont rwiner— Louis Henrard, divins Li bidete da Colas p. 33 (fråze rifondowe).
- Est-ç' li savtî renant,
  K' adschind del hôte Årdene?
  L' oyoz vs ramter : Émèn
  Étan, émèn étan…?— Joseph Mignolet, "Fleûrs d'osté", "Li sîre di Warzé" (1925) (fråze rifondowe).
- -K' est çk' i ramtêye ?
  Dji n' sé rén ! Mins bén vraiye portant ki gn aveut ir ene ôte sakî k' end a ralé avou Adele … — Paul-Henri Thomsin, ratournant Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin, 1994, p. 19 (fråze rifondowe et rarindjeye).
(v. sins coplemint) cåzer doûçmint tot estant mwais.
- Et tot l' monde rintra e s' måjhone tot ramtant … — Paul-Henri Thomsin, ratournant "Li vî bleu" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 2011 (fråze rifondowe).
(v. sins coplemint) (avou l' assaetchance di « ramaedje ») criyî tot djåzant di sacwants oujheas.
- Et les poyes ki ramtèt
  Udon ki codåcsèt
  Ces poyes la, biesses come tot,
  N' aprindèt rén do tot
  (A. Dauphin)
- Li huflå qui hufeule, lu mohon qui tchiptêye
  Rèspôdèt måfaitmint ås fåvetes, ås pèssons;
  Les djônes hoûtèt les vîs po-z aprinde lu lèçon ;
  Et l' ci ki n' sét tchanter come lès autes, i rametêye— Martin Lejeune, 1895.
(pa stindaedje do sinse) tot djåzant d' èn inseke.
- Il oya l’ cok d’ awousse ki ramtéve el verdeure— Louis Lagauche, «Li ptit hierdî», Tchant V, Li r’mwérd (fråze rifondowe).