Walon (Rifondou) candjî

Etimolodjeye candjî

Tayon-bodje latén « multiplicare » (minme sinse), pal voye di vî lingaedje d’ oyi (vî francès « monteplier » et vî francès « molteplier ») ; li rfondaedje do prumî boket ki vént d’ « multi- » shût li rfondaedje di « mo ».

Viebe candjî

Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) mopleye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) mopliyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) mopliyans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) mopliynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) mopliyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) mopliyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) mopleye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) mopliyî
Ôtes codjowaedjes come criyî

mopliyî (å prono : si mopliyî)

  1. (v. sins coplemint) divni ritche.
    • Avou l’ guere, les cinsîs ont mopliyî. Motî d’ Cerfontinne (fråze rifondowe).
    • Pus tård, on råreut do boure, cwand l’ payis åreut rprins l’ plaece k’ i lyi rvineut d’ abondroet, por lu mopliyî. Willy Bal (fråze rifondowe).
    • C’ est des djins k’ ont bråmint mopliyî so sacwants anêyes. Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
  2. (v. sins coplemint) prinde del valeur.
  3. (v. sins coplemint) crexhe et divni foirt, tot djåzant d’ èn efant.
  4. (v. sins coplemint) crexhe et-z ecråxhî, tot cåzant d’ biesses di cinse.
  5. (v. sins coplemint) crexhe, tot djåzant d’ on må.
  6. (v. sins coplemint) si diswalper, crexhe (idêye, dujhance…).
    • Ås ACEC, gn a on walon k’ a cmincî a mopliyî, k’ esteut ene sôre di coyinêye naturele. Jean-Luc Fauconnier (fråze rifondowe).
  7. (viebe å coplemint) (noûmot pa stindaedje do sinse) riprinde sacwants côps l’ minme nombe, po carculer kibén k’ ça fwait.
    • Mopliyî cénk pa shijh, c’ est carculer cénk côps shijh, ça fwait cbén.

Parintaedje candjî

Sinonimeye candjî

Sipårdaedje do mot candjî

w. do Coûtchant, w. do Levant

Ortografeyes candjî

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C1, S0

Ratournaedjes candjî

divni ritche
prinde del valeur
crexhe et ecråxhî
riprinde sacwants côps l’ minme nombe, po carculer kibén k’ ça fwait

Pårticipe erirece candjî

singulî pluriyal
omrin mopliyî mopliyîs
femrin mopliieye mopliieyes

mopliyî omrin

  1. pårticipe erirece do viebe « mopliyî ».
    • Li pexhon-tchet s’ a bén mopliyî e l’ acwariom di Lidje.