Wiccionaire

el

Loukîz eto : èl, él, ël.

Walon (Rifondou) candjî

Etimolodjeye 1 candjî

Dobès rfondowes
el   li

Tayon-bodje latén «ille» (ci-ci).

Prononçaedje candjî

Årtike candjî

singulî pluriyal
omrin li / el / l’ les / ls
femrin li / el / l’ les / ls

el omrin et femrin

  1. definixhant årtike, omrin et femrin, avou ene divanceye voyale, metou divant ene cossoune, a l’ atake ou dirî ene cossoune.
    • El vatche amoenne ès vea; ohé ohé å long do ri, el vatche amoenne ès vea. — Tchanson d’ efant (fråze rifondowe).
    • El vea assaetche el tchén; ohé ohé å long do ri, el vea assaetche el tchén. — Tchanson d’ efant (fråze rifondowe).
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes candjî
 Loukîz a : li

Prono d’ djin coplemint candjî

Alofômes
divant l’ viebe li / el
dirî l’ viebe lu
sipotchaedje
(padvant ou padrî) 		l'

el

  1. (omrin et femrin ) prono del troejhinme djin, omrin u femrin, avou ene divanceye voyale, droet coplemint metou divant on viebe ki cmince pa ene cossoune eyet a l' atake ou dirî ene cossoune (dierin son do mot di dvant).
    • Djîle aveut stî s' providince; ossu, divins totes ses poennes, elle el veyeut todi avou ricnoxhance, ariver e s' måjhone — Jean Bosly, L’Afêre d’ås Houlpês, p. 127 (fråze rifondowe).
    • El vouss ou nel vouss nén ?
Mots vijhéns candjî
Pronos d’ djins walons
Nombe Djin Djinre Sudjet Muroetrece Acuzatif (droet coplemint) Datif (coplemint nén direk) Locatif Djenitif (pårtixhrê) Tonike (tot seu ou dirî dvancete)
Singulî Prumire djin — dji, dj’
dju (padrî) 		mi, m’, èm mi, m’, èm (divant l’ viebe)
mu, m’ (dirî l’ viebe) 		mi, m’, èm (divant l’ viebe)
mu, m’ (dirî l’ viebe) 		— — mi
Deujhinme djin — vos, vs
ti, t’, èt
tu, -ss (padrî) 		vos, vs
ti, t’, èt 		vos, vis, vs ; ti, t’, èt — — twè, ti, ti-minme, t’-minme, tizôte, etzôte
Troejhinme djin Omrin i, il si, s’, ès li, l’, el lyi î è
endè, end, ndè, nd 		lu
Feminine ele, elle li, l’, el leye
Neute on — — — — lu
Pluriyal Prumire djin — nos, ns ; dji, dj’ nos, ns — — nos, nozôtes
Deujhinme djin — vos, vs vos, vs vos, vs vos, vis, vs — — vos, vozôtes, tizôtes, etzôtes
Troejhinme djin Omrin i, il si, s’ les, ls ; lzès, lzè, elzès lezî, elzî, lzî î è
endè, end, ndè, nd 		zels, yeusses
Feminine ele, elle zeles, yeusses


Sipårdaedje do mot candjî

w. do Coûtchant, w. do Levant

Ratournaedjes candjî
 Loukîz a : li#Prono d' djin coplemint

Etimolodjeye 2 candjî

Dobès rfondowes
el   e l’

Etroclaedje di : "e" + "li" (divant on femrin sustantif); etroclaedje dedja scrît dins l' vî walon (1250); li riscôpaedje dizo ortografeye "e l' " est pus novea (1900).

Prononçaedje candjî

Etroclé årtike candjî

singulî pluriyal
omrin el / e l' (divant voyale) ezès
femrin e / e l' (divant voyale) ezès

el femrin

  1. dins li, divins li (divant on no femrin ki cmince pa ene cossoune).
    • Dji voe kécfeye des cis - ki sont ritches... et pice-crosse - Trimer, greter, spårgnî tant k' i moussexhe el fosse (Edouard Remouchamps, divins Tåtî l' perikî).
    • Li France ! Li France ! Avinne, c’ est a ene pixheye del Beldjike. Et del Beldjike, vos estoz totsurade el Holande ou e l’ Almagne. Pår el Daenmåtche ou el Pologne — Lucyin Mahin, Moude a rvinde.
Notule d’ uzaedje candjî

Divins les tecses e rfondou, la k' on sieve eto li mot « el » come årtike, on a ptchî di scrire li schåyeye cogne (« e l’ »), apus k' dins les mots d' aplacaedje.

Mots d’ aplacaedje candjî
Ratournaedjes candjî
divins li + femrin no

Etimolodjeye 3 candjî

S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « el », el pout stitchî vaici.

Prononçaedje candjî

Sustantif candjî

singulî pluriyal
el els

el omrin

  1. lete latene L, l.
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :

Picård candjî

Prononçaedje candjî

Årtike candjî

singulî pluriyal
omrin ech / el / l’ / ch’ / les / chès
femrin el / l’ les / ls

el

  1. el (mot scrît e picård come e walon, mins prononcî diferinnmint).
    • Alorse, el vint d'amont, i s'a mis à soufler ed tout sin pu fort — nén cnoxhou scrijheu, ratournant ene fåve d’ Ezope, Li bijhe et l’ solea.
      • Adon, el vint d' lahôt s' a metou a shofler di tot ses pus foirts.
    • Ch'vint et pi ch'solé is s'chipouilloai't, asseurès qu'is étoai't satchun, d'éte pu fort éq l'eute — nén cnoxhou scrijheu, ratournant ene fåve d’ Ezope, Li bijhe et l’ solea.
      • El vint eyet l' solea s' margayént, assurés k' il estént tchaeconk, d' esse pus foirt ki l' ôte.

Sipårdaedje do mot candjî

Levant des Picårdeye linwistike (avou l' Picårdeye walone).

Sourdants candjî

  • Prononçaedje & tåvlea des alofômes: Jean-Michel Eloy, Les formes de l'article dans un picard contemporain, eplaidaedje di l' univ d' Amiens, 1986.
  • Spårdaedje: Cécile Kaisin: L'article défini: entre facteurs d'unité et facteurs de césure, un élément emblématique de la langue pîcarde ? Dialectes de Wallonie, 37 (2021) pp. 142-190.

Espagnol candjî

Årtike candjî

singulî pluriyal
omrin el los
femrin la las

el omrin

  1. li / el / l' (avou on mot omrin).
    • El condor passa.
      • El condor passe.
    • ¿Donde esta el coche?
      • Wice ki l' oto est ?
    • Fui el primero.
      • Dji fouri l' prumî.
Prin del pådje «https://wa.wiktionary.org/w/index.php?title=el&oldid=395599»