disparexhou
Walon (Rifondou)
candjî
Etimolodjeye candjî
Do viebe « disparexhe », avou l’ cawete « -ou ».
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /dis.pa.ʀɛ.ˈʃu/ /dis.pa.ʀɛ.ˈʃy/
aschoûtez lu (betchfessî xh, halcrosse rîlêye) - (pa rfrancijhaedje) /dis.pa.ʀɛ.ˈtu/ /dis.pa.ʀɛ.ˈty/ /dis.pa.ˈʀy/
- /dis.pa.ʀɛ.ˈʃu/ /dis.pa.ʀɛ.ˈʃy/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /dis.pa.ʀɛ.ˈʃu/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : dis·pa·re·xhou
Pårticipe erirece candjî
disparexhou omrin (nén candjåve) (viebe sins coplemint ki n' pout nén esse al vwès passive)
- pårticipe erirece omrin do viebe </noinclude> «disparexhe».
- Il a disparexhou misterieuzmint — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Les anweyes ont disparexhou del Walonreye diviè 1925, 1930.
- Fåt s' mete dins l' tiesse k' i gn aveut yeu l' liepe drola, mins k' on bea djoû elle a disparexhou — Léon Petit (fråze rifondowe).
- L' iye a disparexhou å radmarêye di 2004.
- Li betchete ki- n' est pus waire vicante, pacô, pår, li mwaisse viebe a disparexhou.
- Li bive aveut disparexhou foû d' nosse payis, dispoy dji n' sai kibén d' anêyes — Joseph Lahaye (fråze rifondowe).
Ratournaedjes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- disparèchu : prononçaedje espontané d' on scolî d' Bive divant on tecse e rfondou avou "disparexhou"
- disparètou : S0 a "disparète"
E rfondou walon :
Ratournaedjes candjî
Addjectif candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | disparexhou | disparexhous |
| femrin padrî | disparexhowe | disparexhowes |
| femrin padvant | disparexhowe | disparexhowès |
disparexhou omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- k' on n' ritrouve pus.
- L' adjeyant a vnou criyî åtoû, et elle a tant fwait k' ele a neyî s' pere, et vla l' vevî disparexhou — fåve do vî vî tins ramexhnêye pa Paul Marchot (fråze rifondowe).
Ratournaedjes candjî
Sustantif candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | disparexhou | disparexhous |
| femrin | disparexhowe | disparexhowes |
disparexhou omrin
- djin k' on n' sait wice k' elle est.
- Tinoz, mi, po on vî-paltot come vos djhoz, dji vén d' aveur li dierinne djivêye des disparexhous d' Walonreye — Lucyin Mahin, Moude a rvinde (fråze rifondowe).